دی به آذر، دومین جشن دیگان در هشتمین روز دی ماه
در گذشته ایرانیان هر ماه، هم نام شدن روز و ماه را جشن می گرفتند. ماه دی در نزد آنها به اندازه ای دارای اهمیت بود که سه روز در هر ماه را به نام دی اختصاص داده بودند. بنابراین در دی ماه چند جشن با نام دیگان داریم.
دی به آذر روز برابر با 8 دی در گاهشمار ایرانی و دومین جشن دیگان است که جشن گرفته می شود. در این بخش از فرهنگ و هنر نمناک به جزئیات این روز و جشن باستانی پرداخته شده است.
دی ماه در ایران باستان
معنی ماه دی
داثوش یا دادها در اوستا به معنی آفریننده، دادار، آفریدگار و صفت اهورامزدا است که از مصدر "دا" به معنی دادن و آفریدن می باشد. برای تعیین دهمین ماه، صفت دثوش (=دی) در اوستا استعمال شده است. اگر به نام سی روز ماه توجه کنید مشاهده می نمایید که روزهای هشتم، پانزدهم، بیست و سوم هر ماه به نام دی نامگذاری شده که برای تشخیص آنها از همدیگر هر یک به نام روز بعدش مثلا اورمزد، دی به آذر، دی به مهر و دی به بدین خوانده شده است.
در ماه دی چهار روز به نام خدا نامیده شده است.
دی نام ملکی است که تدبیر امور و مصالح روز و ماه دی به او تعلق دارد.
ابوریحان بیرونی درباره «دی» می گوید:
دی ماه، نخستین روز آن خرم روز است و این روز و ماه، هر دو به نام خداوند است که «هرمز» نامیده می شود، یعنی حکیم و دارای رای و آفریدگار. در این روز عادت ایرانیان چنین بوده که پادشاه از تخت شاهی پایین می آمد و جامه ای سفید می پوشید، در بیابان بر فرش های سپید می نشست، دربان و یساولان را که شکوه پادشاه با آن ها است به کنار می راند و هر کس که می خواست پادشاه را ببیند، خواه دارا و خواه ندار بدون هیچ گونه نگهبان و پاسبان، نزد شاه می رفت و با او به گفتگو می پرداخت.
در این روز پادشاه با برزگران می نشست و در یک سفره با آن ها خوراک می خورد و می گفت که من مانند یکی از شماها هستم و با شماها برادرم، زیرا استواری و پایداری جهان به کارهایی است که به دست شما انجام میشود و امنیت کشور نیز با من است، نه پادشاه را از مردم گریزی است و نه مردم را از پادشاه… .
تفاوت ماه دی با ماه های دیگر
همه ماه های سال و بیشتر روزهای ماه به جز دی با نام نیروهای مینوی نامگذاری شده اند اما «دی» نام هیچ یک از امشاسپندان یا ایزدان آیین زرتشت نیست. در هر ماه، سه روز به نام «دی» نامگذاری شده است و به این ترتیب، در ماه دی سه جشن دیگان داریم.
ماه سی روزه زرتشتی به چهار بخش تقسیم شده است که در آغاز نخستین بخش نام اهورامزدا و در آغاز سه بخش دیگر نام «دی»، صفت اهورامزدا قرار داشته است و این چیزی شبیه به تقسیم ماه به هفته سامی است. بنابراین هر بخش ماه به نام خدا آغاز می شده است:اول ماه به نام هُرمزد، هشتم و پانزدهم و بیست و سوم ماه به نام دی.هر یک از این چهار روز معرف آغاز هفته ای تازه در ماه است.
نخستین ماه سال عامه فروردین بوده و از انقلاب تابستانی آغاز می شد. دی، یعنی ماه دهم، از اعتدال بهاری شروع می شده است. سال دینی مانند سال بابلیان از اعتدال بهاری آغاز شده و نخستین ماه آن دی یعنی ماه آفریدگار و اول دی، یعنی خرم روز، روز اول آن بوده است. بنابراین ماه دی در هر دو تقویم نخستین ماه سال بوده است.
سردترین ماه سال به نام خدای بزرگ
دی صفت خدای یگانه و بزرگ در آیین زرتشت، اهورامزدا است. در سراسر ادبیات زرتشتی، اهورامزدا با صفت دادار یا آفریننده نامیده شده است، زرتشت هم در گاهان او را «آفریننده زندگی» می خواند. دی از صورت پهلوی «دَی» و اوستایی «دَذوَه» به معنی آفریننده است. سردترین ماه سال به نام خدای بزرگ نامگذاری شده که در گذراندن سرمای سخت یاری بخش مردمان باشد.
برگزاری جشن دی به آذر (روز هشتم دی)
در روز هشتم دی ماه زرتشتیان مانند سایر جشن ها به نیایش اهورامزدا می پردازند و پس از آن به شادی می پردازند. در این روز همه افراد بدون توجه به مقام ومنصب و جنسیت بعد از نیایش اهورامزدا، دور یک سفره نشسته و خوراک می خوردند و به جشن و شادی می پرداختند.
یکی از بزرگ ترین روحانیان زرتشتی دوران ساسانیان " آتورپات مانسپندان" درباره دی به آذر روز می گوید:
دی به آذر روز، به شستشوی سر و پیرایش موی و ناخن بپردازید.
دی به آذر روز، دومین جشن دیگان در سال 99 چند شنبه است؟
تاریخ روز:دی به آذر روز، دومین جشن دیگان در سال 1399 دوشنبه 8 دی ماه می باشد.
