صنایع دستی زیبا و سوغات معروف خراسان رضوی

صنایع دستی و سوغات توریستی معروف خراسان رضوی

خراسان رضوی به دلیل دارا بودن اماکن مذهبی و گردشگری و صنایع دستی خاص، سبب شده تا بیشترین درصد توریست پذیری را در بین سایر استانهای کشورمان به خود اختصاص دهد. استان خراسان رضوی با تولید بیش از ٣٠ نوع صنایع دستی به عنوان یکی از غنی ترین استان ها در زمینه فرهنگ و هنر می باشد.

این استان دسته ای از صنایع دستی سنگی که اصالتاً به این مرز و بوم را تعلق دارد در خود جای داده و شمار زیادی از هنرمندان خبره که در این حوزه به صورت حرفه ای مشغول به تولید هستند را داراست.

سنگهای قیمتی این منطقه در همه جای جهان شناخته شده اند. دارا بودن معادن سنگهای قیمتی در این منطقه سبب شده تا صنایع دستی این منطقه در زمینه صنایع دستی سنگی از قبیل:فیروزه تراشی، حکاکی و قلم زنی روی سنگ و هرکاره تراشی بیشتر از دیگر هنرها رونق پیدا کند.

ذکر این نکته ضروریست که شهر مشهد از طرف سازمان جهانی صنایع دستی به عنوان شهر جهانی "گوهر سنگها" مشهور شده و ٢٢ نوع سنگ قیمتی و نیمه قیمتی را در لیست سنگهای با ارزش خود جای داده است. البته این استان پهناور، هنرهای دیگری نیز در زمینه های مختلف صنایع دستی دارد که در این بخش از فرهنگ و هنر پلاس وی به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد پس با ما همراه باشید.

سفالگری

قدمت سفالگری در استان خراسان رضوی به پنج هزار سال پیش می رسد و اصالت آن به شهر گناباد و روستای مند برمی گردد.

گذشت زمان و تغییر در سلیقه مشتری باعث شده تا سفالگری با روشهای متفاوتی مانند سفال رسی و سفال بدل چینی درست شود. رنگهای شاد و گرم و نقوش مختلف در سفال سبب رونق گرفتن این هنر با ارزش شده است. سفالگری از ایام دور به عنوان یکی از مهمترین سوغاتی های مشهد محسوب می شود.

شَعر بافی

شَعر در واقع همان موی حیوان یا انسان و نوعی پارچه است که با دستگاه بافندگی چهاروردی و با ابریشم و پشم بافته می شود. از ایام گذشته شَعر بافی یکی از شغل های صنعتگران خراسانی بوده است و سابقه ی بعضی از این پارچه ها به بیش از هزار سال می رسد.

شَعر بافی در شهرهایی همچون سبزوار، تربت حیدریه، گناباد و مشهد به شکل خانگی یا کارگاهی تولید می شود. شَعر بافی به دو روش ساده و میله ای انجام می شود که شعر ساده به رنگهای زرد، مشکی، بادمجانی، زرشکی، بنفش و سبز برای زنان و شَعر میله ای سیاه و سفید برا ی مردان بافته می شود. در سفر به خراسان رضوی حتما از این محصول با ارزش به عنوان سوغاتی برای عزیزانتان تهیه کنید.

نمد مالی

نمد نوعی پارچه ی ضخیم از جنس پشم و کرک می باشد که با ایجاد فشار و حرارت الیاف پشمی و رطوبت در هم میرود و عمل بافتن در آن صورت نمی گیرد. از پشم بهاره گوسفند با الیاف بلند برای تهیه نمد استفاده می شود و استفاده از زرده ی تخم مرغ و صابون کیفیت آن را بهبود می بخشد.

نمد به عنوان عایقی برای سرما و گرما است و چون نم و رطوبت از آن عبور نمی کند برای همین انعطاف‌پذیر و دارای استحکام بالایی است. از نمد برای تولید تن پوش، کلاه، پادری و زیر انداز هم استفاده می شود. در طرقبه و شاندیز نمد در رنگ و اندازه های مختلف به فروش می رسد.

پوستین دوزی

انسانها از گذشته تا به اکنون برای محافظت خود در برابر سرما از پوست حیوانات استفاده می کنند که امروزه به هنر پوستین دوزی مشهور است. در ایران نیز برای دوخت پوستین از پوست حیوانت حلال گوشت استفاده می کنند، البته ارزش پوستین با توجه به نوع پوست جانوران مشخص می شود.

در شاندیز و طرقبه تولیداتی از نوع پادری، جلیقه، شال گردنی، کلاه، پالتو، سجاده، دستکش و پاپوش با استفاده از پوستین دوزی فروش می رسد.

قالی بافی

از دیگر صنایع دستی مهم در استان خراسان می توان به قالی بافی اشاره کرد. شهر مشهد مهد بافت قالی می باشد. قالی مشهد با دو نوع گره ترکی و فارسی و با طرح و نقش هایی مانند:ترنج، لچک و حاشیه لاجوردی هنر ششصد ساله را به همه جهانیان معرفی کرده است. نیشابور، طبس، سبزوار و کاشمر نیز در زمینه ی قالی باقی حرفی برای گفتن دارند.

سنگ تراشی و قلم زنی روی سنگ

از قدیمی ترین و مهمترین صنایع دستی استان خراسان سنگ تراشی و قلم زنی روی سنگ است، چراکه از گذشته های دور تا به امروز مشهد به دلیل داشتن کوههای اطراف و استخراج سنگ "هرکاره" یا "سرپانتین" که نوعی سنگ سیاه و آذرین است به مهد سنگ های قیمتی معروف شده است و سنگ تراشی به صنعتی مخصوص در مشهد تبدیل شده است.

گلیم بافی

از صنایع دستی و دستبافته های معروف دیگری که مثل قالی بافی در استان خراسان رضوی جایگاه ویژه‌ای به خود اختصاص داده است می توان به هنر گلیم بافی اشاره کرد.

گلیم بافی به صورت حرفه ای در یکی از شهرستان های این استان به نام خواف رایج است و منبع درآمد بسیاری از زنان این شهرستان می باشد. جالب است بدانید که در سال‌های اخیر استفاده های گوناگونی از گلیم شده است و همین امر باعث شده که این هنر دوباره جان گرفته و پرطرفدارتر از قبل جایگاه خود را حفظ کند.

حصیر بافی

یکی دیگر از صنایع دستی استان خراسان رضوی حصیربافی میباشد که یک هنر طبیعی و زیبا به شمار می رود و با استفاده از نی و شاخ و برگ درختان و با هزینه بسیار کم انجام می شود. در روستاهای اطراف طرقبه استان خراسان رضوی است و مردمان این روستا در تولید انواع سبد و کلاه بسیار هنرمندانه عمل می کنند پیشنهاد می کنیم اگر گذرتان به این منطقه افتاد حتماً از محصولات حصیری آن برای عزیزان خود سوغاتی تهیه کنید.

فیروزه تراشی

از هنرهای بومی و پر طرفدار دیگر استان خراسان رضوی می توان به فیزوره تراشی اشاره کرد. این هنر بیش از 6000 سال قدمت دارد و فیروزه ای که متعلق به ایران است جزو مرغوبترین فیروزه های جهان به شمار می رود. از معدن های بزرگ و معروف فیروزه می توان به معادن فیروزه نیشابور اشاره کرد. برای فیروزه تراشی در گذشته از دستگاه های چوبی زهی به کار برده می شد اما امروزه برای اینکه سرعت کار بیشتر شود از دستگاه های تراش برقی استفاده می شود.

ارغوان بافی

بافت سبد در شهر مشهد از شهرت بسیار بالایی برخوردار است که یکی از انواع سبد ها با هنر ارغوان بافی تولید می شود. ارغوان درخت خود رویی می باشد که در دره های مایان طرقبه رشد می کند. مردمان هنرمند این منطقه برای بافتن این سبد ها از اواسط بهار تا اواخر پاییز اقدام به جمع‌آوری چوب های لازم می کنند و جذاب ترین محصولات را تهیه و تولید می کنند.