از علل و علائم کوچک شدن کلیه ها تا راههای درمان آن
کلیه ها در حالت طبیعی به اندازه یک مشت دست هستند و می توان گفت که هر کدام از آن ها حدود 10 الی 12 سانتی متر سایز دارند. آتروفی کلیه به معنای این است که کلیه ها کوچکتر از حد طبیعی هستند.
کلیه ها در سیستم خون سازی، تعادل سیستم استخوانی، متابولیسم کلسیم در بدن و نیز تنظیم فشارخون نقش دارند. اگر کلیه هایتان به درستی کار نکنند، تعادل محیط داخلی بدن از لحاظ تعادل اسید و بازی که طی فرآیند سوخت و ساز و تجزیه مواد غذایی تولید می شوند، به هم می ریزد.
در صورتی که کلیه ها تحت تاثیر بیماری های مختلف قرار گیرند، بافت آن دچار آسیب می شود و تشخیص کوچک شدن کلیه داده می شود. در این بخش از بهداشت و سلامت پلاس وی شما را با علل، علائم و درمان کوچک شدن کلیه ها آشنا خواهیم نمود.
آتروفی کلیه به دو دلیل پایه اتفاق می افتد:
- اولین دلیل مربوط به بخشی از کلیه می باشد که از زمان تولد به خوبی رشد نکرده، در نتیجه کلیه کوچک شده است. این نوع آتروفی یا کوچک شدن کلیه معمولاً به هیچ درمان خاصی نیاز ندارد.
- نوع دوم بعد از تولد نوزاد اتفاق می افتد که می تواند یک یا هر دو کلیه را درگیر کند. این نوع از آتروفی کلیه به دلیل تغذیه پایین خون توسط کلیه ها و از دست دادن نفرون ها است که یکی از بخش های پایه در کلیه ها هستند.
عفونت های مزمن یا مسدودیت کلیه همچنین می تواند عاملی برای کوچک شدن کلیه باشد. کلیه هایی که سایز کوچک دارند، می توانند عاملی برای بیماری های کلیوی شوند. کاهش بیشتر در سایز کلیه مخصوصاً در هر دو کلیه، عاملی برای نارسایی کلیه خواهد بود.
علل کوچک شدن کلیه چیست؟
کوچک شدن کلیه به دلیل عوامل زیر اتفاق می افتد:
مسدودیت رگ موجود در کلیه:
زمانی که شاهرگ اصلی مسدود می شود، خون زیاد و کافی به کلیه نمی رسد. در نتیجه دیواره رگ ها سفت و سخت می شود و علت آن هم پر شدن با چربی و لخته های خون است.
مسدودیت مجرای ادرار:
این اتفاق باعث می شود که جریان طبیعی ادرار مسدود شود که عاملی برای فشار به کلیه ها و آسیب دیدگی نفرون ها است.
سنگ کلیه:
سنگ کلیه درمان نشده می تواند عاملی برای کوچک شدن کلیه باشد.
بیماری ژنتیکی:
بیماری های ژنتیک در کلیه ها معمولا در سه ماهه اول بارداری منجر به سقط جنین می شود، اما نوعی سندرم خاص وجود دارد که از نشانه های آن، نارسایی کلیه است.
در چنین شرایطی فرد با اختلال کلیه روبه رو شده و در جریان سیر بیماری، کلیه هایش را کاملا از دست می دهد. در برخی بیماری های ژنتیک هم، کلیه کودک یا نوزاد به طور غیرعادی ایجاد سنگ می کند و این روند نیز به تخریب بافت کلیه و از دست رفتن آن منجر می شود.
فشارخون:
فشار خون و کلیه بر روی هم اثر دارند. فشار خون از طریق آسیب به عروق داخلی کلیه منجر به آسیب به کلیه می شود. اختلال عملکرد کلیه روی فشار خون اثر می گذارد. تومور های کلیه، عفونت های کلیوی و ریفلاکس های کلیوی منجر به تغییرات فشار خون در افراد می شوند.
عفونت های بلندمدت در کلیه مثل پایلونفریتیس، بیماری پلی کیستیک کلیه و دیگر بیماری های مزمن عاملی برای آسیب دیدگی نفرون ها هستند.
سایر علل
- سندروم آنتی فسفولیپید
- سندروم متابولیک
- باریک شدن رگ ها
- باریک شدن رگ رنال
- بیماری سلول داسی شکل
- سرطان
- عفونت های ادراری
- عفونت های کلیوی
- دیابت
علائم کوچک شدن کلیه چیست؟
علائم کوچک شدن کلیه شامل درد هنگام ادرار، درد شکم، درد اطراف شکم و یا کمر ، خون در ادرار، تکرر ادرار، احساس خستگی، کاهش اشتها، خارش پوست، ناراحتی عمومی در ناحیه کلیه، انقباض عضلات و ورم دست و پا است.
علائم دیگر:
- تیره شدن پوست
- سرگیجه
- حالت تهوع و استفراغ
- آتورکسیا
- اسیدوزیس
- مشکلات مربوط به الکترولیت
- سوء تغذیه
گاهی اوقات کوچک شدن کلیه هیچ علامتی ندارد؛ مخصوصاً اگر تدریجی و به مرور زمان به وجود آمده باشد.
کوچک شدن کلیه چگونه تشخیص داده می شود؟
آزمایش های مخصوص آتروفی کلیه شامل آزمایش های عکسبرداری مثل سونوگرافی، توموگرافی یا همان سی تی اسکن یا ام آر آی است.
تشخیص زود هنگام و درمان کوچک شدن کلیه برای جلوگیری از مشکلات بعدی بسیار حائز اهمیت است.
عوامل خطر کوچک شدن کلیه
افرادی که شرایط عنوان شده در ادامه ی این بخش از سلامت پلاس وی را دارند، در معرض مشکلات بیشتری از کوچک شدن کلیه هستند:
- دیابت
- سابقه خانوادگی ابتلا به مشکلات کلیه
- بیماری قلبی
- فشار خون بالا
کوچک شدن کلیه چگونه درمان می شود؟
درمان کوچک شدن کلیه بستگی به علت آن دارد. مثلاً بیماری که به دلیل مسدودیت مجرای ادراری و عفونت دچار آتروفی شده، باید تحت درمان توسط آنتی بیوتیک ها قرار بگیرد.
با اعمال سریع و بموقع روش های درمانی که می توانند معطوف به کنترل دیابت یا فشار خون باشند یا بهره گیری از روش های جراحی آندوسکوپیک برای از بین بردن سنگ کلیه یا از بین بردن منشاء عفونی یا تومور کلیه، می توان کلیه را حفظ نمود.
درمان احتمالی کلیه در چنین مرحله ای، به دو مساله بستگی دارد، یکی درمان بیماری های زمینه ای اولیه و دیگری درمان عوارضی که بر اثر این بیماری ها به وجود آمده اند.
آیا رژیم غذایی خاصی برای کوچک شدن کلیه وجود دارد؟
کوچک شدن کلیه را نمی توان با رژیم غذایی درمان و حجم آن را بزرگتر کرد. رژیم غذایی نقش حیاتی در درمان بیماری های کلیه دارد که راهکارهای مربوط به آن را در این قسمت به شما معرفی می کنیم:
مصرف سدیم را کاهش دهید:
کاهش مصرف سدیم به کنترل فشار خون کمک می کند.
بهتر است که روزانه رژیم غذایی مصرف کنید که کم تر از 2300 میلی گرم سدیم داشته باشد.
برای کاهش سدیم راهکارهای زیر را در پیش بگیرید:
- سعی کنید که به جای غذاهای بسته بندی از غذاهای تازه استفاده کنید.
- قبل از مصرف غذاهای کنسروی آن ها را خوب بشویید.
- هنگامی که خرید می کنید، حتما به برچسب روی آن را برای محتوای سدیم بررسی کنید.
- از غذاهای رستورانی و فست فودها کم تر استفاده کنید و غذا را در خانه درست کنید.
- ادویه های دیگر را جایگزین نمک کنید.
به مصرف پروتئین توجه کنید.
هر چقدر پروتئین بیشتری بخورید، کلیه های شما سخت تر کار می کنند اما در هر صورت به پروتئین نیاز دارید و می توانید آن را از محصولات حیوانی مثل مرغ، لبنیات، تخم مرغ، ماهی و گوشت قرمز دریافت کنید.
از قلب خود مراقبت کنید.
یک قلب سالم باعث می شود که چربی ها در آن نفوذ نکنند و رگ های خونی و کلیه سالم را برای شما تضمین می کند.
برای یک قلب سالم به دنبال رژیم های غذایی با شرایط زیر باشید:
- از غذاهای سرخ کردنی دوری کنید.
- به جای کره از روغن زیتون برای طبخ غذا استفاده کنید.
- مصرف چربی های ترانس و اشباع شده را محدود کنید.
- میوه و سبزیجات، لوبیا، ماست کم چرب یا بدون چربی، پنیر و شیر کم چرب و ماهی مصرف کنید.
سایر راهکارهای مناسب دیگر:
- حداقل 30 دقیقه در روز ورزش کنید.
- یک وزن سالم را نگهدارید.
- هر شب 7 الی 8 ساعت بخوابید.
- سیگار نکشید.
- مدیتیشن انجام دهید.
- مراقب سطح کلسترول باشید.
- عفونت های مجاری ادراری را هرچه سریع تر درمان کنید.
همان طور که اشاره کردیم کوچک شدن کلیه می تواند برای یکی از کلیه ها و یا هر دو اتفاق بیفتد. پزشک در این شرایط عملکرد هر دو کلیه را در مورد انتقال خون و ادرار می سنجد.
اگر کلیه ها از کار بیفتند، خارج کردن کلیه نیاز نیست ؛ مگر این که مشکلاتی مثل تکرار شدن عفونت وجود داشته باشد.
اگر کلیه هنوز هم اقدامات مربوط به پاکسازی و تصفیه را انجام می دهد، ممکن است یک درمان پزشکی دیگر برای عملکرد مناسب و کوچک بودن کلیه اعمال شود.
اگر هر دو کلیه دچار نارسایی باشند، سپس درمان دیالیز و یا اهدای کلیه انجام می شود.
با کنترل فشار خون، سیگار نکشیدن، درمان دیابت، داشتن یک وزن سالم و مصرف رژیم غذایی با نمک کم می توانید سلامت کلیه ها را تضمین کنید. همچنین همیشه باید دستورات پزشک خود را رعایت کنید و چکاپ منظم داشته باشید.
