شیمی درمانی از بهترین روش های درمان انواع سرطان است که عوارض بسیار زیادی در قسمت های مختلف بدن از جمله ریزش مو و اختلال در باروری زنان و مردان به همراه دارد.
اثرات جانبی و عوارض شیمی درمانی
شیمی درمانی انواع مختلفی از سرطان را به طور موثر درمان می کند، اما همانند سایر تیمارها, اغلب باعث ایجاد عوارض جانبی می شود، اثرات جانبی شیمی درمانی برای هر فرد متفاوت است، آن ها به نوع سرطان, محل, داروها و دوز و سلامت عمومی شما بستگی دارند.
چه چیزی باعث عوارض جانبی می شود؟
سلول های سرطانی به سرعت رشد می کنند و داروهای شیمی درمانی سلول ه ایی که سریع رشد می کنند را می کشد، اما از آنجا که این داروها در سراسر بدن حرکت می کنند, می توانند بر سلول های طبیعی و سالم نیز تاثیر بگذارند، آسیب به سلول های سالم باعث عوارض جانبی می شود، اثرات جانبی همیشه به اندازه ای که شما انتظار دارید بد نیستند, اما بسیاری از افراد نگران این بخش از درمان سرطان هستند.
شیمی درمانی چه عوارضی دارد؟
سلول های نرمالی که بیشتر تحت تاثیر شیمی درمانی قرار می گیرند، عبارتند از:
- دسلول های خونی در مغز استخوان
- فولیکول های مو
- سلول ها در دهان, دستگاه گوارش و سیستم تناسلی
برخی داروهای شیمیایی می توانند به سلول های قلب, کلیه ها, مثانه, ریه ها و سیستم عصبی آسیب برسانند، گاهی اوقات, شما می توانید از داروهای شیمیایی برای محافظت از سلول های طبیعی بدن خود استفاده کنید.
همچنین درمان ها برای کاهش عوارض جانبی وجود دارد، پزشکان در سطوح بالایی برای درمان سرطان تلاش می کنند که عوارض جانبی را در حداقل نگه دارند، آن ها همچنین سعی می کنند از مصرف داروهایی که عوارض جانبی مشابهی دارند، اجتناب کنند.
من درباره عوارض جانبی شیمی درمانی چه چیزهایی را باید بدانم؟
هر فردی اثر جانبی را نمیگیرد و برخی افراد کمی کم تر به آن دچار می شوند.
شدت عوارض جانبی (اینکه چقدر بد هستند) از فرد به فردی دیگر متفاوت است، مطمئن شوید که با تیم مراقبت از سرطان خود که در آن عوارض جانبی رایج ترین آن ها هستند, صحبت کنید.
پزشک تان ممکن است به شما داروهایی را بدهد تا از عوارض جانبی مشخصی قبل از وقوع آن ها جلوگیری کند، چنانچه در بخش سلامت نمناک گفته شده است برخی داروهای شیمی درمانی شامل اثرات جانبی طولانی مدت مانند آسیب قلبی یا عصب یا مشکلات باروری هستند.
با این حال, بسیاری از مردم مشکلات طولانی مدت زیادی در مورد شیمی درمانی ندارند، از پزشک خود بپرسید که آیا داروهای شیمیایی اثرات بلند مدت دارند یا خیر ، درحالی که عوارض جانبی ممکن است ناخوشایند باشند, اما باید بر علیه نیاز به کشتن سلول های سرطانی سنجیده شوند.
عوارض جانبی شیمی درمانی چقدر طول می کشد؟
بسیاری از اثرات جانبی زیادی به سرعت از بین می روند, اما برخی ممکن است ماه ها و یا حتی سال ها طول بکشند تا کاملاً دور شوند، گاهی اوقات اثرات جانبی می تواند یک عمر طول بکشد, مانند زمانی که شیم ی درمانی موجب آسیب طولانی مدت به قلب, ریه ها, کلیه ها و اندام های تناسلی می شود.
بعضی از انواع شیمی درمانی گاهی منجر به اثرات تاخیری می شوند, مانند سرطان دوم که ممکن است سال ها بعد ظاهر شود، مردم اغلب از اینکه درمان آن ها چقدر طول می کشد و یا عوارض جانبی که دارند دلسرد می شوند، اگر این مورد را احساس کردید, با تیم مراقبت از سرطان خود صحبت کنید، شاید بتوانید دارو یا برنامه درمانی خود را تغییر دهید، آن ها همچنین ممکن است راه هایی برای کاهش درد و ناراحتی شما داشته باشند.
کنترل و درمان عوارض شیمی درمانی
عوارض جانبی رایج شیمی درمانی چیست؟
بیشتر مردم نگران این هستند که آیا آن ها عوارض جانبی از شیمی درمانی دارند یا خیر و اگر اینطور است, چه شکلی خواهند شد، در ادامه بخش سلامت نمناک و در بحث بررسی عوارض شیمی درمانی برخی اثرات جانبی رایج ناشی از شیمی درمانی آورده شده است که شامل :
خستگی:
این در طول شیمی درمانی شایع است، برخی افراد کمی احساس کم انرژی بودن دارند, در حالی که برخی دیگر احساس خود را از دست می دهند، پزشک شما بسته به اینکه چقدر خسته هستید, ممکن است داروهایی به شما بدهد که اثرات جانبیتان را درمان کند و باعث می شود احساس خستگی کنید, مانند افسردگی, درد و کم خونی.، مطالعات نشان داده است که این داروها می توانند انرژی را در افراد مبتلا به سرطان افزایش دهند، گذشته از مصرف دارو, شما می توانید این عادت ها را برای مبارزه با خستگی تمرین کنید:
- رژیم غذایی سالم از میوه ها, سبزیجات, غلات کامل و پروتئین لخم را بخورید.
- ورزش کنید, حتی اگر هر روز کم باشد.
- مقدار زیادی آب بنوشید.
- اگر نیاز دارید, چرت کوتاهی بزنید, اما نه خیلی نزدیک به زمان خوابتان.
تهوع و استفراغ:
این می تواند قبل, حین یا بعد از درمان اتفاق بیفتد، خبر خوب این است که بسیاری از داروها می توانند به راحتی از بین بروند، پزشک شما احتمالاً نوع خاصی از شیمی درمانی را توصیه می کند، ممکن است قبل از پیدا کردن مورد مناسب برای شما چند داروی تهوع مختلف را امتحان کنید یا شاید نیاز داشته باشید که بیش از یک مورد را مصرف کنید.
نکات دیگر :
- در طول روز به جای سه وعده غذای بزرگ، چندین وعده غذای مختصر بخورید .
- مایعات را یک ساعت قبل از غذا خوردن مصرف کنید.
- مایعات خالص را تمام روز مصرف کنید.
ریزش مو:
شیمی درمانی می تواند باعث شود که شما موهای خود را نه تنها موهای سرتان، بلکه در جاهای دیگر مانند ابرو ها و مژه های خود از دست بدهید.
ریزش موها از اصلی ترین عوارض شیمی درمانی
کم خونی (تعداد گلبول های قرمز خون):
شما ممکن است این وضعیت خونی را در طول شیمی درمانی به دست آورید، چون برخی داروها می توانند سلول هایی را که گلبول های قرمز خون را در مغز استخوان تشکیل می دهند، بکشند، همچنین می تواند علت اصلی خستگی در طول درمان باشد، در این باره پزشک تان ممکن است مکمل های آهنی، ویتامین ب 12، یا ویتامین های اسید فولیک را تجویز کند، ممکن است به شما بگوید چند بار درمانتان را امتحان کنید.
اگر کم خونیتان جدی است ممکن است به انتقال خون نیاز داشته باشید، در برخی موارد، پزشک شما ممکن است داروهایی تجویز کند که گلبول های قرمز خون را افزایش دهد، همچنین غذاهایی که غنی از آهن هستند، مثل اسفناج، گوشت قرمز و لوبیا نیز می تواند به افزایش انرژی شما کمک کند.
دیگر عوارض جانبی شیمی درمانی
- کبودی و خونریزی نرم
- عفونت
- تغییر میل
- یبوست
- اسهال
- مشکلات دهان، زبان و گلو از جمله زخم و درد در بلعیدن
- مشکلات عصبی و عضلانی مانند بی حسی، خارش و درد
- تغییر پوست و میخ مانند خشکی و تغییر رنگ پوست
- تغییر ادرار و مثانه و مشکلات کلیوی
- تغییرات وزنی
- شیمی مغز که می تواند بر تمرکز تاثیر بگذارد
- تغییرات خلق و خو
- تغییرات میل و عملکرد جنسی
- مشکلات باروری
شیمی درمانی همچنین ممکن است موجب عوارض جانبی دیگری شود که کم تر شایع اما جدی تر است:
- کاهش / پوکی استخوان
- مشکلات قلبی
- مشکلات بینایی / چشم
سیستم جنسی و باروری:
داروهای شیمی درمانی، هورمون ها را در مردان و زنان تغییر می دهد، در زنان تغییرات هورمونی می تواند در پریودهای نامنظم، یا ظهور ناگهانی یائسگی ایجاد شود که شامل گرگرفتگی های داغ می باشد، شما ممکن است دچار خشکی بافت واژینال شوید که می تواند باعث ناراحتی و یا دردتان شود، احتمال ایجاد عفونت واژینال نیز افزایش می یابد، بسیاری از پزشکان توصیه می کنند که در طی درمان افراد باردار نشوند، در حالی که برخی از زنان ممکن است به طور موقت یا به طور دائم عقیم شوند.
داروهای شیمی درمانی که در دوران بارداری تجویز می شوند نیز ممکن است موجب نقص زایمان شوند.، در مردان، برخی شیمی درمانی ها می تواند به اسپرم آسیب بزند یا آمار اسپرم را کاهش دهد، مانند زنان، مردان می توانند از عقیم سازی درمانی موقت یا دائمی داشته باشند، در حالی که علایم خستگی، اضطراب و نوسانات هورمونی ممکن است با محرک جنسی در مردان و زنان تداخل پیدا کند، اما بسیاری از افراد در شیمی درمانی هنوز قادر به داشتن زندگی جنسی فعال هستند.
تاثیر داروهای شیمی درمانی بر باروری زنان
تداخلات شیمی درمانی و عوارض جانبی:
هنگام نگاه کردن به این که چگونه شیمی درمانی را با داروها ترکیب کنید، پزشکان باید به تداخلات بین شیمی درمانی و داروهای دیگری نگاه کنند که فرد مصرف می کند، از جمله داروهای غیر تجویزی، ویتامین ها و مکمل ها، این تعاملات ممکن است عوارض جانبی را بدتر کرده و تاثیر داروهای شیمی درمانی را نیز تحت تاثیر قرار دهند، برای مثال، پلاکت به لخته خون کمک می کند و از خونریزی جلوگیری می کند.
بسیاری از شیمی درمانی ها تعداد پلاکت ها را برای مدتی کاهش می دهند، مصرف آسپرین یا دیگر داروهای مرتبط همچنین می تواند پلاکت خون را تضعیف کند، این یک مشکل برای افراد سالم با تعداد سلول های طبیعی است، اما اگر فرد تعداد پلاکت های کمی از شیمی درمانی داشته باشد، این ترکیب ممکن است آن ها را در معرض خطر یک مشکل خونریزی جدی قرار دهد، پزشک شما می تواند با شما در مورد ایمنی استفاده از دارو های دیگر، ویتامین ها و مکمل ها به هنگام درمان سرطان صحبت کند.
چگونه ویتامین ها بر دارو های شیمی درمانی تاثیر می گذارد:
بسیاری از مردم می خواهند نقش فعالی در بهبود سلامت کلی خود داشته باشند، آن ها می خواهند به روش های دفاعی بدن خود برای مبارزه با سرطان و سرعت بخشیدن به بازیابی خود از شیمی درمانی کمک کنند. از آنجا که اغلب افراد به ویتامین به عنوان یک روش ایمن برای بهبود سلامتی فکر می کنند, چنانچه بخش سلامت نمناک اشاره داشته تعجب آور نیست که بسیاری از افراد مبتلا به سرطان مقادیر زیادی از یک یا چند ویتامین را مصرف کنند، اما برخی ویتامی ن ها ممکن است اثر شیمیایی درمانی را کمتر کند.
ویتامین های خاصی مثل ویتامین a, e و c به عنوان آنتی اکسیدان عمل می کنند، این بدان معنی است که آن ها می توانند از تشکیل یون ها (رادیکال های آزاد) جلوگیری کنند و تصور می شود که این آسیب نقش مهمی در ایجاد سرطان داشته باشد، برخی داروها و داروهای شیمی درمانی با تولید این نوع یون های رادیکال آزاد کار می کنند، این یون ها به dna سلول های سرطانی آسیب می رسانند و بنابراین سلول ها قادر به رشد و تکثیر نیستند.
بعضی از دانشمندان معتقدند که مصرف مقادیر بالای آنتی اکسیدان ها در طول درمان ممکن است باعث کاهش اثر مواد شیمیایی شود، مطالعات اندکی برای آزمون کامل این تئوری انجام شده است، اما تا زمانی که اطلاعات بیشتری در مورد اثرات ویتامین ها بر روی مواد شیمی درمانی مشخص شود, این نکات را در ذهنتان داشته باشید:
- اگر پزشکتان به شما نگفته است که ویتامین مصرف کنید, بهتر است از آن ها استفاده نکنید.
- یک مولتی ویتامین ساده احتمالاً برای افرادی که می خواهند مکمل ویتامین مصرف کنند ،خوب است اما همیشه با پزشک خود مشورت کنید.
- استفاده از ویتامین های آنتی اکسیدانی و مکمل ها در درمان سرطان, ایمن ترین روش است، از پزشکان خود بپرسید آیا می توانید این ویتامین را پس از درمان شروع کنید یا خیر.
- اگر نگران تغذیه خود هستید, می توانید با خوردن یک رژیم غذایی متعادل, مقدار زیادی ویتامین به دست آورید.
چه زمانی باید به پزشک خود زنگ بزنید:
برخی عوارض جانبی به کمک فوری پزشکی نیاز دارند، اگر این موارد را دارید با پزشک خود تماس بگیرید.
- دمای بالای100.4 درجه
- خونریزی یا کبوری در زمانی که کاری نکرده اید
- واکنش جوی یا آلرژیک, مانند تورم یا مشکل تنفس و بلعیدن
- لرز شدید
- دردی که نمی توانید توضیح دهید
- مشکل تنفسی
- خون بعد از ادرار کردن
- اسهال و استفراغ
