فلسفه جالب آشپزی و غذا

هرغذایی دانشی دارد

ما از غذاهایی که می خوریم، انتظار داریم به ما کمک کنند تا خصوصیات آن ها را در سطحی بالاتر به دست آوریم. می خواهیم آرامشِ اطمینان بخش آووکادو، سهولت انجیر در شهوت رانی، حریم خصوصیِ باشکوهِ حلزون و تعهّد سفت و سخت مارچوبه به فردیّت را فراچنگ آوریم. ما به واسطۀ سرسپردگی به شجاعت و قدرت به سراغ اِستِیک می رویم و عسل می خوریم تا میل به لذت بردن از سادگی در ما تقویت شود. ممکن است یک لیوان پر از شیر بخوریم تا بین زمان حال و روزهای گذشته دیواری ایجاد کنیم.

چرا مردم جوامع گوناگون غذاهای متفاوت می خورند و کدام عوامل بر انتخاب های غذایی تاثیر دارند بعضی علت ها به شرح زیرند.

1) غذا در ما توازن ایجاد می کند

هر یک از ما به نحوی نامتوازن هستیم. مثلاً یکی از ما بیش ازحد متفکر یا احساسی است، دیگری صفات مردانه یا زنانۀ زیادی دارد و شخصی دیگر بیش ازحد آرام یا بی قرار است. غذایی که ما دوست داریم، غالباً همان چیزی است که کمبودی در بدن یا روان ما را جبران می کند:غذایی که در ما تعادل ایجاد می کند. اینکه دلمان غذایی را می خواهد، ممکن است به این علت باشد که آن غذا حاوی مقادیر زیادی از چیزهایی است که در زندگی خود بیشتر به آن ها نیاز داریم. احتمالاً آن غذا سرشار از آرامشی است که تحسینش می کنیم و درعین حال تاحد زیادی از آن محرومیم. شاید یکی از خواص هلو مهربانی و عطوفتی باشد که آرزویش را داریم و در کار و روابط خود از آن بی بهره ایم. غذایی که از نظرمان لذیذ است، چیزی را برایمان آشکار می سازد که روح و جسممان بدان نیازمند است. غذا می تواند یاری مان کند نسخه هایی کامل تر از خودمان را شکوفا کنیم.

2) غذا ما را به بخش هایی پیچیده از وجودمان متصل می کند

ما موجودات پیچیده و لایه لایه ای هستیم. نمی توانیم بگوییم تمام بخش های مهم وجود ما به اندازۀ کافی در معرض دید و توجه قرار دارند. ما گذشته ای طولانی و رویدادهای جاری بسیاری داریم که قادر به دیدن تمام آن نیستیم. بنابراین ممکن است بخش مهمی از شخصیت یک فرد در زیر خروارها موضوع دیگر مدفون شده باشد. ممکن است قابلیت شگفت زده شدن از چیزهای ساده ای که در جریان زندگی روزمره اتفاق می افتند، در ما کمرنگ شده باشد؛ اما قطعاً نابود نشده و می توانیم آن را بازگردانیم.

قدرتِ تداعی گر غذاهای خاص آن ها را به مجراهای قدرتمندی برای یادآوری خاطرات سودمند تبدیل می کند. غذای مناسب می تواند دسترسی ما به نواحی فراموش شدۀ روان را تسهیل بخشد. ممکن است نیاز یک فرد به خوردن ماهی و چیپس ارتباطی با دوران کودکی او داشته باشد و قسمتی از شادابی و هیجان زندگی در آن دوران را برایش به ارمغان آورد. ممکن است به نوعی خاص از همبرگر احتیاج داشته باشیم تا ما را به انرژی و نشاط 28سالگی در اسپانیا بازگرداند.

به برکت غذاخوردن، شخص می تواند بار دیگر با نقاط عطف روزگار گذشتۀ خود ارتباط برقرار کند. منظورمان گذشته ای است که گاهی به سادگی فراموش می شود.

3) غذا می تواند کمکمان کند که زندگی خود را تغییر دهیم

غذاها حامل حکمت اند:مهربان باش، خوبی را فراموش نکن، شجاعت را یاد بگیر و....

وقتی سعی می کنیم زندگی خود را تغییر دهیم، کاری که اغلب مجبور به انجامش هستیم، غذا می تواند به یاری مان بیاید. قطعاً باید خود را با چیزهای دیگری مشغول کنیم:کتاب هایی که به مسیری درست هدایتمان می کنند، دوستان، کار، سفرهای کوتاه در روزهای تعطیل... اما غذا نیز در تلاش برای اصلاح درون، نقشی برای ایفاکردن دارد.

انتخاب رژیم غذایی خاص کافی نیست. استفاده از یک رژیم غذایی شاید برای کاهش وزن مفید باشد؛ اما برای تغییر زندگی به چیزی بیش از آن نیازمندیم. باید در راه رسیدن به یک زندگی منظّم تر یا ارتباطِ بیشتر با دیگران از غذا کمک بگیریم. نحوۀ غذاخوردن می تواند پشتیبانی برای بلندپروازی های ما باشد.

4) غذا می تواند از انحطاط دین جلوگیری کند

یکی از عملکردهای مطبوع دین اجرای مراسم آیینی است. این آیین های دینی برای اینکه ما را برای مواجهه با ایده ها و تجربه های بزرگ آماده کنند، به طرز خیره کننده ای از غذاهایی استفاده می کنند که با دقت فراوان انتخاب شده اند؛ زیرا این غذاها نماد فضایل خاصی هستند که ادیان بر آن ها تأکید می ورزند.

برای مثال بودیست های ذن را تشویق می کردند تا با خوردن آرام یک فنجان چای که با حوصلۀ فراوان دم شده است، به ارزش دوستی بیندیشند. در سال های اول مسیحیّت، مؤمنان برای یادکردن از منجی، گوشت قوچ می خوردند که حیوانی نجیب و درعین حال آسیب پذیر است. یهودیان در مراسم خود فطیر و ترب کوهی تند می خورند تا شجاعت مؤمنانی را که از مصر گریختند، به یاد آورند.

چیزهای دقیقی که ادیان دربارۀ شیوۀ زندگی کردن به کمک غذاها به ما می گویند، در زمان ما ضرورتاً الزام آور نیستند. اما ایده ای که با استفاده از غذا مردم را به فکرکردن و احساس کردن به شیوه هایی خاص تشویق می کند، همچنان سودمند و مفید است.

ما باید غذاهایی هم تراز با این غذاهای آئینی، یعنی چای، قوچ و ترب کوهی پیدا کنیم که مخصوص به خودمان باشند. یعنی باید ارزش هایی را که برایمان از اهمیت زیادی برخوردارند، مشخّص کرده و سپس آن ها را با غذاهایی پیوند دهیم که بیشترین هماهنگی را با آن ها دارند. در پایان نیز آن ها را به شکلی منظّم در وعدۀ غذایی خود بگنجانیم و به شیوه ای آئینی میل کنیم.

مثلاً از آنجا که در زمستان های سخت و طولانیِ اروپای شمالی، کره و امریکا فراموش کردن فضایل پاگانی همچون خورشید، بدن و خوش رویی، بسیار محتمل است، می توان آیینی سکولار و مدرن با مرکزیت سه غذای خاص ابداع کرد که در جشن ها و مراسم خاص برگزار شود. آن سه غذا می توانند لیمو، پاپایا و زیتون باشند. این نگهبانان ارزش های کهن در ساعت چهار بعدازظهری زمستانی در سئول یا فرانکفورت به شدت در معرض خطر هستند.

5) آشپزی؛ راهی به سوی فردیّت

در آغاز زندگی، مادرهایمان چیزهایی برای ما درست می کردند که فکر می کردند دوست داریم و در اکثر مواقع نیز اشتباه می کردند. ازاین رو نمی توانستیم هر چه دوست داریم، بخوریم. بنابراین مجبور بودیم سال های سال چیزهایی بخوریم که خوش حالمان نمی کرد.

بخشی از فردبودن و نه صرفاً وجودداشتن، به یادگیری شیوه هایی مبتنی است که به ما اجازه می دهند جزئیات جهان بیرونی را در هماهنگی با جهان درونی خود بچینیم. یادگرفتن آشپزی نقشی مهم در این موضوع ایفا می کند؛ زیرا نشان از سرسپردگی ما به همسوساختن بدنمان با باورهای حقیقی و امیدهایمان دارد.

ما دیگر در غذاخوردن و پذیرفتن آنچه جهان به ما عرضه می کند، منفعل نیستیم؛ بلکه یاد می گیریم نیازهای خود را تعریف کرده و مطمئن باشیم خودمان می دانیم چگونه آن را تأمین خواهیم کرد.

6) غذا؛ راهی برای برقراری ارتباط

برخی از ما در به کاربردن کلمات مهارت کافی نداریم. می خواهیم منظور خودمان را منتقل کنیم؛ امّا موفّق نمی شویم؛ مثلاً دوست داریم از کسی قدردانی و تشکر کنیم یا بخش های پیچیده ای از خودمان را برای کسی ابراز کنیم. می خواهیم آن ها از تخیّلات، مهارت ها یا علاقۀ ما به شفافیت و رک گویی آگاه باشند.

اما آنچه را به سختی می توان با کلمات ادا کرد، می شود از طریق غذا منتقل کرد. پنۀ مرغ با ریحان تازه می تواند به اندازۀ نوشته ای عاشقانه و طولانی، گویای علاقۀ ما به شخصی باشد. قارچ کبابی می تواند به معنای نوعی خوشامدگویی صمیمانه باشد. مرغ سوخاری می تواند به معنای هماهنگی بیشتر بین اعضای خانواده باشد. شربت انبه به همراه تکه های مربع شکلِ شکلات سیاه، شکلی از آرمان شهر را مجسّم می کند. غذا نیز مثل موسیقی بی پرده و بی واسطه است و می تواند چیزهای مهم بگوید؛ بدون اینکه لازم باشد از زبان ملال آور روزمره استفاده کند.