معرفی لباس محلی زنان و مردان گیلانی
لباس محلی مردم گیلان یکی از زیباترین لباس های محلی ایرانیان است که سرشار از رنگ و زیبایی است و بوی تاریخی چندهزار ساله می دهد.
پوشاک مردم گیلان با اندیشه، سلیقه، نوع کار و معیشت و ارتباط مردمان با طبیعت هماهنگ است و به دلیل پوشش مناسب با عقاید مذهبی و دینی ما نیز سازگار است. گیلانی ها هنوز هم در جشن های عروسی و در روستاها از این لباس استفاده می کنند.
برای آشنایی بیشتر با لباس زیبای مردم گیلان این بخش از فرهنگ و هنر پلاس وی را مطالعه نمایید.
لباس زنان گیلانی
لباس زنان گیلانی یک لباس بسیار زیبا با ترکیبی از بهترین رنگهای طبیعت است که تزیین بی نقص و بسیار چشم نواز و روح بخش دارد. لباس زنان گیلانی از اجزای مختلفی تشکیل شده است که در ادامه به آنها اشاره میکنیم.
روسری و سربند:
روسری و سربند جزو لباس های زنان گیلانی هستند. آنها از دو سربند، یکی در زیر (لچک) و دیگری بر روی آن (دستمال) استفاده می کنند.
پیراهن:
پیراهن بالا پوش خانم های گیلانی است که به این پوشش در گویش تالشی، شسی و در شرق و جلگه تالش، پیرهن و جمه می گویند.
در دوطرف پیراهن دو چاک وجود دارد که اندازه چاک پیراهن و بلندی آن روی تنبان می آید. در جلوی پیراهن از یراق دوزی و چرخ دوزی از نخ های رنگی استفاده می شود. دختران گیلانی در روز عروسی یا در مهمانی پیراهنی می پوشند که چرخدوزی شده و پارچه آن با «پاچال» و ابریشم خام در محل بافته می شود.
جلیقه:
جلیقه از پوشش های متداول بانوان گیلان است که به آن در ناحیه غرب گیلان جلخته، نیفتنه، در شرق گیلان جرقده یا جرزقه و در جلگه های گیلان جلقته، جلتقه، جلخته و جلخده می گویند.
جلیقه جلو باز با یقه هفت می باشد که سه دکمه و سه جیب در طرفین دارد. سگک پشت جلیقه قابلیت گشاد و تنگ کردن را به آن می دهد.
الجاقبا:
الجاقبا از پوشش های زنان در کوهستان های شرقی و قاسم آباد است که از مخمل یا پارچه چادرشب دوخته شده است.
شلیته:
دامنی کوتاه و پر چین است که به آن کوتاه تومان (تـنبـان) یا «گرد تومان» می گویند. گیلانی ها به دامن بلند چین دار که در مرکز و شرق گیلان استفاده می شود ، دراز تومان می گویند، در غرب گیلان تالشی ها آن را «شلار» می گویند.
چادرشب:
یکی دیگر از اجزای لباس زنان گیلانی، چادرشب است. چادر کمر، پوششی است که بانوان گیـلانـی آن را به کمر می بندند. در برخی روستاها به ویژه روستاهای مرکزی زنان از پارچه چادرنمازی استفاده کرده و در بخش شرق گیلان چادرشب استفاده می شود.
در گویش محلی به چادرشب «چارشو» و بانوان ساکن جلگـه به آن «کمردبد» می گویند که رنگ اصلی زمینه آن معمولا قرمز است.
چادرشب بسیار متنوع است و از سوی زنان بافته می شود و جزئی از صنایع دستی شرق گیلان است . چادرشب طرح دار برای جهیزیه عروس استفاده می شود. از جمله طرح هایی که در بافت چادرشب از آن ها استفاده می شود عبارتند از :طرح بز کوهی، مرد اسب سوار، میز، قندان، چنگال و طرح ماکو . چادرشب کمردبله را از نخ های رنگی به شکل چهارخانه می بافند.
زنان گیلانی چادرشب را برای گرم کردن کمر و جلوگیری از کمردرد هنگام کشاورزی و چیدن برگ سبز چای، نشاء، وجین و چیدن مرکبات در هوای سرد به دور کمر می بندند تا هم کمردرد نگیرند و هم گرم بمانند.
پوشاک و لباس مردان گیلانی
لباس مردان گیلانی از اجزای مختلفی تشکیل شده است که عبارتند از:
چوخه یا چوخا:
مردان گیلانی از کت پشمی به نام چوخه یا چوخا استفاده می کنند. آنها کت پشمی کوتاه را در روزهای سرد و در شب ها کت های بلند یا شولا می پوشند. این کت های پشمی از پشم بز تهیه شده است.
پیراهن نخی:
مردان گیلانی زیر کت پشمی خود پیراهن نخی رنگ روشن می پوشند.
شلار:
مردان گیلانی یک شلوار ساده پشمی به رنگ سیاه می پوشند که به آن شلار می گویند و دمپای تنگ دارد، دمپای شلوار پیرمردان، لوله ای ساده و برای جوانان دکمه ای است. از انواع شلوارهای محلی مردم گیلان می توان به شلوار چروداری، قدک، تنگ تومان، دیج اشاره کرد.
جلیقه:
مردان گیلانی جلیقه ای در همه فصل ها به تن می کنند که آن را جلقته یا جلقده می گویند، جنس جلیقه برای فصول پاییز و زمستان از جنس شال و برای بهار و تابستان از پارچه های نازک تر است.
کلاه :
کلاه نمدی جزو لباس مردان گیلانی است. کلاه ترک دار تالشی، کلاه نمدی و پوستین کلاه که از پوست بره تهیه می شد کلاه های مخصوص مردان گیلانی اند.
شال:
مردان گیلانی در جشن ها و عروسی ها یک شال پهن دور کمر خود می پیچند.
پای افزار:
بیشتر ساکنان مناطق کوهستانی گیلان از چوموش نوعی پای افزار از جنس چرم ساده استفاده می کردند. از دیگر پای افزارهای محلی مردان گیلانی می توان از ارسی، چاروق، گیوه، پوتین گالش، چکمه، چوکوتور (چیکتور) و کفش چوبی یا کتله (دمپایی محلی) نام برد.
لباس چوپانان گیلانی
چوپانان گیلانی از پوششی به نام «باشلاق» که پوششی بلند است و از برش زدن پارچه ای بافته شده (پشم شال) به دست می آید، استفاده می کردند.
چوپانان در روز لباسی با نام کولاگیر به تن می کنند که جنس آن از نمد است و آستین ندارد و در شب از نوع دیگری به نام «شولا» استفاده می کردند.
خصوصیات لباس گیلانی ها:
سابقه تاریخی لباس های محلی استان گیلان به اشیای کشف شده در چراغعلی تپه رستم آباد (مارلیک) برمی گردد.
لباس گیلانی شادترین لباس در جشنواره لباس نیویورک انتخاب شده است.
در لباس گیلانی بیشتر از رنگهای سفید و قرمز استفاده می شود. در لباس گیلانی از رنگ مشکی هم برای دامن استفاده می شود که نواردوزی رنگی روی آن بسیار زیبا است.
اسامی لباس زنان در شرق، غرب و مرکز گیلان
لباس زن شرق گیلان به لباس «قاسم آبادی»، زن غرب گیلان «تالشی» و از لباس مرکزی گیلان با عنوان «رسوخی» معروف است.
در غرب گیلان زنان تالش از روسری های پهن و سفید استفاده می کنند.
