نوزادان به سختی می‌توانند تفاوت بین شب و روز را تشخیص دهند و همین موضوع دلیل کوتاهی چرخه‌های خواب آنها را در شبانه‌روز توضیح می‌دهد. اما چهار هفته پس از تولد که دوران نوزادی تمام شد، شما می‌توانید کم‌کم آموزش تفاوت شب و روز به آنها را شروع کنید و با انجام این کار، عادت‌های خواب درستی در کودک ایجاد کنید و بسیاری از مشکلات بی‌خوابی شبانهٔ خانوادهٔ خود در آینده را برطرف کنید. در این مطلب می‌توانید با برخی از راهنمایی‌ها و توصیه‌های کارشناسان برای خوب خوابیدن کودکان شیرخوار آشنا شوید.
استفادهٔ مناسب از نور و چراغها
چراغها باعث بیداری می‌شود و تاریکی باعث ترشح و انتشار ملاتونین توسط مغز خواهد شد که یک هورمونی اصلی برای خواب است. پس روزهای کودکتان را روشن و شب‌هایش را تاریک نگه دارید تا او متوجه شود که چه زمانی وقت بیداری و چه زمانی وقت خواب است. برخی از نکات مربوط به استفاده از چراغ و روشنایی برای کودکان شیرخوار شامل موارد زیر است:
- در طول روز بگذارید مقدار زیادی نور خورشید وارد خانه شود یا کودک را به بیرون از خانه ببرید.
- برای چرت‌های روزانه، او را در محل یا اتاقی قرار دهید که نور کافی دارد.
- نور چراغها را در شب، از دو ساعت قبل از خواب کم کنید تا کم‌کم فضای خواب ایجاد شود.
- برای القای خواب‌آلودگی در طول شب، می‌توانید دیمرهای کاهندۀ نور را روی لامپ‌‌های اتاق کودک نصب کنید.
- در صورت استفاده از چراغ‌خواب در اتاق نوزاد، چراغی انتخاب کنید که کم‌نور یا نور آن مایل به آبی باشد.
- اگر نوزادتان در طول شب از خواب بیدار شد، چراغها را روشن نکنید یا او را به یک اتاق روشن نبرید.
- بعد از بیداری و گریۀ کودک در خواب شب، او را در همان اتاق خواب تاریکش آرام کنید.
- اگر نور آفتاب صبح خیلی زود باعث می‌شود نوزادتان خیلی زود بیدار شود، می‌توانید پرده‌های تیره‌تری برای پنجره‌های اتاقش نصب کنید.
گذاشتن کودک خواب‌آلود در رختخواب، قبل از به خواب رفتن کامل
انجام این کار، به ویژه برای مادران شیرده شاید کمی سختی باشد اما اگر بتوانید زمان درست این کار را پیدا کنید، شما و کودکتان هر دو راحت‌تر می‌خوابید. نوزادانی که در رختخواب خوابشان می‌برد، بیشتر احتمال دارد که یاد بگیرند وقتی هم بیدار می‌شوند دوباره خودشان را به خواب ببرند. پس سعی کنید نوزاد را وقتی کم‌کم ساکت می‌شود در رختخوابش بگذارید یعنی درست قبل از اینکه خوابش ببرد.
برخی کارشناسان توصیه می‌کنند وقتی کودکتان شش تا هشت هفته سن دارد، یک مقیاس خواب‌آلودگی از یک تا ۱۰ ایجاد کنید و یک را معیاری برای زمان کاملاً بیدار کودک و ۱۰ را برای خوابش در نظر بگیرید، سپس صبر کنید تا کودک در این مقیاس به نقطۀ هفت یا هشت برسد و پس از آن او را به رختخواب ببرید.
خودداری از رفتن به سمت کودک بعد از بیداری خواب در طول شب
اگر کودکتان در طول شب از خواب بیدار شد، قبل از رفتن به سراغ او چند لحظه صبر کنید یا به شکلی که شما را نبیند دم در اتاقش بایستید و ببینید که آیا او واقعاً به شما نیاز دارد، زیرا اگر با هر جیغ و گریهٔ نوزاد به طرف اتاقش بدوید، شما تنها به فرزندتان یاد می‌دهید که بیشتر از خواب بیدار شود. پس چند دقیقه صبر کنید تا او فرصت داشته باشد خودش دوباره به خواب برود.
اما اگر نخوابید و به نظر می‌رسد که کاملاً بیدار است، سعی کنید قبل از اینکه گریه‌اش شدید شود در کنارش باشید. گریه و هیجان شدید کودک مانع از این می‌شود که بتواند دوباره به خواب برود، پس اگر قبل از شدید شدن گریه‌اش در کنارش باشید احتمال بیشتری برای خوابیدن دوباره‌اش وجود دارد.
پرهیز از ارتباط زیاد با کودک هنگام خواب
سعی کنید مستقیم به چشم‌های کودک خواب‌آلودتان پس از بیدار شدن در میان شب نگاه نکنید، زیرا گاهی حتی فقط نگاه کردن به چشمان فرزندتان می‌تواند توجه او را به این موضوع جلب کند که وقت بازی شده است و در واقع او با این کار تشویق به خروج از محدودۀ خواب می‌شود. به‌طورکلی هرچه در طول شب، ارتباط و تعامل بیشتری بین شما و کودکتان برقرار شود، او انگیزۀ بیشتری برای بیدار شدن خواهد داشت.
بهتر است ارتباط و تعامل را هنگام خواب و بعد از بیدار شدن کودک در میانهٔ خواب شب کم کنید و آن را در سطحی آرام، کند و ملایم نگه دارید. اگر شب بالای سر کودکتان می‌روید نیز با او ارتباط چشمی برقرار نکنید، با هیجان با او صحبت نکنید یا مثلاً لالایی محبوبش را نخوانید یا موسیقی پخش نکنید. کافی است نگاهتان را روی شکمش نگه دارید و با صدای آرام و تماس ملایمی او را تسلی دهید.
استفاده از پوشکی با کیفیت جذب بالا هنگام خواب
در برابر وسواس عوض کردن پوشک کودک با هر بار بیداری‌اش مقاومت کنید. او همیشه به این کار نیاز ندارد و این کار او را کاملاً بیدار می‌کند. به جای آن، پوشکی با کیفیت بالا و مخصوص شب به کودکتان بپوشانید و هنگامی که از خواب بیدار می‌شود، با توجه به بوی پوشک و تنها در صورت وجود مدفوع عوضش کنید.
تغذیهٔ نوزاد در حوالی شب
اگر کودکتان در خوابیدن مشکل دارد، بیدار کردن او برای یک وعده شیردهی در انتهای شب برای مثال بین ساعت ۱۰ و ۱۲ و نیمه‌شب ممکن است کمک کند بعد از آن برای دوره‌های طولانی‌تری بخوابد. برای این کار، چراغها را کم‌نور نگه دارید و به آرامی کودک خوابیده را از تختش بلند کنید. سپس سینۀ خود یا یک شیشه‌شیر به او بدهید. او ممکن است به اندازه‌ای بیدار شود که برای شروع شیر خوردن کافی باشد اما اگر بیدار نشد به آرامی با نوک سینه یا نوک پستانک سرشیشه لب‌هایش را لمس کنید تا آن را به دهان بگیرد و پس از اینکه شیرش را خورد، او را بدون گرفتن آروغ به رختخوابش برگردانید.
آمادگی برای پسرفت‌های خواب
خودتان را برای پسرفت‌های خواب نیز آماده کنید. اگر کودکتان پس از مدتی خواب خوب، دوباره در طول شب شروع به بیدار شدن کرد، ممکن است فقط یک وقفه و تغییر گذرا و موقتی باشد. کودکان شیرخوار و نوپا اغلب در حوالی مراحل مهم رشد خود یا تغییراتی در برنامۀ روتین زندگی مانند سفر، بیماری یا به دنیا آمدن نوزادی جدید پسرفت‌های جزئی خواب را تجربه می‌کنند.
بسیاری از والدین نیز متوجه می‌شوند مشکلات خواب در حدود چهار ماهگی آغاز می‌شود یعنی زمانی که کودکان تحرک بیشتری پیدا می‌کنند و الگوهای خوابشان تغییر می‌کند و یک بار دیگر نیز در حدود ۹ ماهگی و با افزایش اضطراب جدایی، برخی از مشکلات خواب ممکن است دوباره بروز کنند که برای عبور از این مشکلات نیز می‌توانید اصول اولیۀ خواب کودکان را در سن‌های مختلف دنبال کنید.
عمل کردن به تمام این نکات و توصیه‌ها به ایجاد عادت‌های صحیح خواب کمک می‌کند و شما می‌توانید آنها را حتی از ماه اول زندگی کودک شروع کنید. اما یادتان باشد که برای شروع و امتحان روش‌های جدی‌تر آموزش خواب به کودکتان لازم است تا زمانی که حداقل چهار ماهه شود صبر کنید و بدانید که از چهار ماهگی به بعد، او نه تنها برای دوره‌های طولانی‌تر خواب آماده است، بلکه خیلی بیشتر پذیرای یادگیری آنها خواهد بود.
