عوامل موثر در نارسایی کلیه ها
اگر اخبار مربوط به اکبر عبدی را دنبال کرده باشید، می دانید که به تازگی جراحی پیوند کلیه را پشت سرگذاشته و این روزها دوران نقاهت بیماری اش را سپری می کند.
بی شک دیابت اصلی ترین عامل ابتلای اکبر عبدی این بازیگر طناز سینمای کشور به نارسایی کلیه است. او بعد از سال ها مبارزه با دیابت ناخواسته گرفتار بیماری کلیه شد و در نهایت روز شانزدهم اردیبهشت ماه سال جاری به پیوند کلیه تن داد.
دکتر محمدرضا مهاجری تهرانی متخصص غدد و دکتر ناهید حمزه اصفهانی اورولوژیست و جراح کلیه درباره این اختلال توضیحات بیشتری در اختیار مخاطبان ما می گذارند.
پیوند کلیه اکبر عبدی
چرا پیوند کلیه؟
اکبر عبدی که این روزها فیلم رسوایی 2 از او روی پرده است سرانجام مجبور به جراحی پیوند کلیه شد. او در ماه های گذشته به دلیل ابتلا به دیابت دچار اختلال در عملکرد کلیه هایش شد به گونه ای که این اواخر مجبور شد هفته ای سه بار برای دیالیز به بیمارستان مراجعه کند. همه اینها دست به دست هم داد تا اکبر عبدی برای پیوند کلیه خودش را آماده کند و سرانجام روز شانزدهم اردیبهشت ماه قرعه به نام او افتاد و این بازیگر طناز سینما و تلویزیون به اتاق عمل رفت. به گفته اطرافیان این بازیگر او پیش از جراحی با روحیه خوبی به اتاق عمل رفته و بعد از جراحی نیز حال خوبی داشته و به لطف خدا همه چیز تحت کنترل بوده است.
چه کسی کلیه را اهدا کرد؟
ناصر عبدی یکی از برادران اکبرعبدی درباره روند پیدا کردن کلیه مناسب برای برادرش به رسانه ها گفت:از آنجا که سن من و برادرم بالا بود نمی توانستیم کلیه اهدا کنیم همین مسئله باعث شد که مدتی برای پیدا کردن کلیه مناسب که با شرایط جسمانی برادرم هماهنگی داشته باشد وقت صرف کنیم. خوشبختانه مرد جوانی بعد از انجام آزمایش ها امکان این را داشت که کلیه به برادرم بدهد. بنابراین پیوند کلیه انجام شد و ما هم هر کمکی از دستمان برآید برای او انجام می دهیم.
عوامل موثر در نارسایی کلیه
متخصصان چه می گویند:دیابت یا فشارخون؛ کدام مقصر است؟
به گفته دکتر منصور گتمیری، معاون آموزشی مرکز تحقیقات نفرولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران، 70درصد کسانی که مجبور می شوند برای حفظ جان خود به دیالیز روی بیاورند و در مراحل بعدی عمل پیوند کلیه را انجام دهند، مبتلایان به دیابت و فشارخون هستند. او می گوید :«نخستین عامل نارسایی کلیه و استفاده از دیالیز، دیابت و دومین علت نیز فشارخون است. دیابت و فشارخون علت 70درصد نارسایی های مزمن کلیه هستند. از 100هزار بیمار کلیوی، 53هزار نفر آنان را بیماران دیالیزی و پیوندی تشکیل می دهند که نیازمند روش های درمانی جایگزین کلیه هستند. مابقی این بیماران هم طی ماه های آینده زندگی خود ممکن است به دیالیز و پیوند احتیاج پیدا کنند.» متاسفانه تعداد مبتلایان به دیابت در کشور کم نیست و طبق آمار مرکز تحقیقات نفرولوژی، سالانه 400هزار ایرانی به دیابت مبتلا می شوند.
چه کنیم تا مجبور به پیوند کلیه نشویم؟
دیابت را می توان کاملا کنترل کرد؛ به گونه ای که نیازی به اقداماتی مانند پیوند کلیه و دیالیز نباشد. «یکی از عوارض مزمن دیابت درگیری کلیه هاست؛ در کنار عوارض دیگر مثل درگیر کردن چشم، قلب، ایجاد زخم پا و... نارسایی کلیه ناشی از دیابت با دفع پروتئین یا آلبومین شروع می شود، فشارخون بیمار افزایش پیدا می کند و اگر به موقع رسیدگی و درمان نشود، میزان کارکرد کلیه را کاهش می دهد اما کار متخصصان غدد همین است که با کنترل و تنظیم قندخون، جلوی عوارض مزمن دیابت روی سایر اعضای بدن را بگیرند. ما با کارهایی که برای بیمار انجام می دهیم این عوارض را به تاخیر می اندازیم و شاید اصلا نیازی به اقداماتی مثل پیوند کلیه نشود.»
کنترل دیابت شرط اول
دیابت با کلیه چه می کند ؟
داخل کلیه، رگ های خونی وجود دارند که مانند یک صافی برای بدن عمل می کنند. این رگ ها با سوراخ های ریزی که دارند مواد مضر را راهی لوله های کلیوی می کنند تا با ادرار از بدن خارج شوند و در مقابل مواد مفید را به بدن برمی گردانند. دیابت با افزایش قند خون، این سیستم را مختل می کند و بدن مواد مورد نیازش را هم از دست می دهد. اختلالی که با یک آزمایش ساده ادرار خودش را نشان می دهد اما در صورت عدم تشخیص به موقع عوارض دنباله داری را به همراه دارد. دکتر ناهید حمزه اصفهانی، متخصص کلیه می گوید:«کلیه ای که براثر دیابت دچار نارسایی شود، نه تنها پروتئین دفع می کند بلکه نسبت به بقیه مواد هم به درستی عمل نمی کند و باعث بالارفتن مواد سمی مثل کراتین در افراد دیابتی می شود. بالا رفتن کراتین، روی کبد، سیستم مغزی و مایع داخل شکمی تاثیر می گذارد. در این مرحله از زندگی فرد چون کلیه کارش را به خوبی انجام نمی دهد و خون به درستی تصفیه نمی شود، مجبوریم کار کلیه را به دستگاهی در خارج از بدن محول کنیم و از دیالیز برای تصفیه خون کمک می گیریم.»
چرا هر دو کلیه درگیر می شوند؟
افراد دیابتی که به این دلیل در فهرست بیماران کلیوی هم قرار می گیرند، همزمان هر دو کلیه خود را از دست می دهند و امکان ادامه زندگی با یک کلیه را ندارند. دکتر ناهید حمزه اصفهانی در توضیح این مسئله می گوید:«دیابت یک مشکل سیستماتیک است و درنتیجه هر دو کلیه را تحت تاثیر قرار می دهد و خارج کردن یک کلیه دردی را دوا نمی کند. در صورتی که اگر تومور کلیه وجود داشته باشد، با خارج کردن کلیه آسیب دیده، فرد می تواند با یک کلیه به زندگی خود ادامه دهد.»
در 90درصد عمل های پیوند کلیه، کلیه خارج نمی شود و کلیه جدید را در لگن قرار می دهند؛ مگر وقتی کلیه پلی کیستیک باشد که حجم بزرگی را می گیرد و ممکن است به کلیه جدید فشار وارد کند. بیماران دیابتی که تحت عمل پیوند کلیه قرار می گیرند باید بعد از عمل، تحت نظر متخصص غدد و نفرولوژی قرار بگیرند تا ضمن کنترل دیابت، کلیه را در شرایط خوبی نگه دارند.
اگر دیالیزی شدیم چه!
بیماران کلیوی که به مرحله دیالیز رسیدند باید بر حسب نیاز هفته ای دو یا سه بار در مرکز دیالیز این کار را انجام دهند.براساس آمار جهانی، بیماران کلیوی می توانند تا 5سال به دیالیز ادامه دهند اما بعد از 5سال میزان مرگ ومیر بالا می رود؛ البته شرایط زندگی، نوع تغذیه، بهداشت و دسترسی به موقع به دیالیز در تعیین این زمان موثر است.
بعد از 5سال درمان دیالیزی برای بیماران کلیوی، راه حل پیوند کلیه پیش روی آنهاست؛ البته اگر به قول متخصصان کلیه، کاندیدای پیوند باشند. دکتر حمزه اصفهانی درباره شرایط کاندیدا شدن برای این عمل می گوید :«25درصد از بیماران کلیوی شرایط لازم برای پیوند را دارند و برای بقیه امکان انجام پیوند وجود ندارد. ساختار کلیه، بیماری های زمینه ای، امکان استفاده از داروهای ایمنی که باید بعد از پیوند تجویز کنیم، در این میان تعیین کننده هستند مثلا کسانی که دچار سرطان هستند، اگر تومور اولیه در نقطه دیگر بدن باشد و به کلیه متاستاز داده باشد، کاندیدای پیوند نیستند چون ریشه اصلی سرطان هنوز در بدن فرد وجود دارد یا کسانی که عروق قلب شان مشکل داشته باشد، تحت عمل پیوند قرار نمی گیرند چون همین مشکلات در عروق جدید هم وجود دارد. عمل پیوند کلیه هزینه جسمی و مالی بالایی دارد، به همین دلیل ما این عمل را برای کسانی انجام می دهیم که زمان طولانی قادر به استفاده از کلیه جدید خود باشند.»
بیماران دیابتی و کسانی که به دلیل ابتلا به دیابت کلیه خود را از دست داده اند، کاندیدای پیوند محسوب می شوند اما چون مشکل دیابت همچنان در این افراد وجود دارد، پیوند لوزالمعده (پانکراس) هم همزمان با پیوند کلیه انجام می شود.
