سفارشگردانی چیست؟
فرآیند سفارشگردانی یا فولفیلمنت (Fulfillment) برای اغلب کسب‌و‌کارهایی که با کالای فیزیکی سروکار دارند، ضروری است. این فرآِیند بخشی از زنجیرۀ تأمین کالاست و از زمانی که سفارش در درگاه خرید توسط مشتری نهایی ثبت شود آغاز شده و تا تحویل سفارش ادامه دارد.
فرآیند سفارشگردانی موثر و کامل، همکاری بخش‌های متعددی در داخل سازمان و همکاری شرکایی در خارج سازمان است. فناوری، به‌خصوص زیرساخت دیجیتال، عموماً نقش کلیدی در عملیات سفارشگردانی ایفا می‌کند.
انواع سفارشگردانی
چهار نوع اصلی سفارشگردانی وجود دارد:
• سفارشگردانی داخلی (Insource fulfillment)؛
• سفارشگردانی به روش برون‌سپاری (outsource fulfillment)؛
• دراپ‌شیپینگ (Drop Shipping fulfillment)؛
• سفارشگردانی ترکیبی (Hybrid Fulfilment).
در ادامه به شرح این چهار روش خواهیم پرداخت.
۱. سفارشگردانی داخلی
در این مدل، یک کسبوکار از کارکنان و منابع داخلی خود برای مدیریت فرآیندهای فولفیلمنت استفاده می‌کند. کارمندان تمام مراحل - از جمله انبارداری، آماده‌سازی و بستهبندی و ارسال کالا - را در محل تحت کنترل شرکت انجام می‌دهند. سفارشگردانی داخلی برای شرکت‌های بالغی که ضروری است کنترل یکپارچه بر کل عملیات داشته باشند، مناسب است. برخی از کسبوکارهای کوچک و استارت‌آپ‌های خانگی هم شروع به استفاده از سفارشگردانی داخلی به‌عنوان گزینه‌ای کم‌هزینه می‌کنند؛ به‌ویژه آن‌‌هایی که حجم سفارش‌های کمی دارند. با این حال، با بزرگ‌‌‌تر شدن کسبوکار و افزایش تعداد سفارشات، هزینۀ سرمایه‌گذاری اولیه و هزینۀ جاری انجام چنین فرآیندی به‌طور نمایی افزایش می‌یابد و اغلب کسب‌و‌کارها در ادامۀ مسیر به سمت مدلهای برون‌سپاری یا ترکیبی می‌روند.
۲. برون‌سپاری سفارشگردانی
این مدل می‌تواند شامل برون‌سپاری بخشی یا تمام فرآیند سفارشگردانی باشد. اغلب خدمات‌دهندگان طرف سوم سفارشگردانی (3PL Fulfillment) مجموعه‌ای از خدمات به‌هم‌پیوسته - از حمل کالا به انبار تا ارسال و مدیریت سفارش‌های مرجوعی - را ارائه می‌دهند. شرکت‌هایی که فضای ذخیره‌سازی یا پرسنل کافی ندارند یا اولویت آن‌ها سرمایه‌گذاری سنگین در زیرساخت انبار و لجستیک نیست، می‌توانند این گزینه را انتخاب کنند. در این مورد، شرکت سفارشگردانی شخص ثالث، کل فرآیند سفارشگردانی را به‌صورت یکپارچه - از زمان دریافت محمولۀ کالا تا تحویل تک‌تک سفارش‌ها به مشتری نهایی - را انجام می‌دهد. موجودی در انبار شرکت 3PL ذخیره و کنترل موجودی لحظه‌ای انجام می‌شود. به این ترتیب، کسب‌و‌کارها در هزینه‌های سرمایه‌گذاری اولیه و هزینه‌های جاری پرسنل و نگهداری زیرساخت انبار و لجستیک صرفه‌جویی می‌کنند و با تمرکز روی فعالیت‌های تخصصی خودشان بهره‌وری سازمان را افزایش می‌دهند.
این مدل برای کسبوکارهای برای طیف گسترده‌ای از کسبوکارهای کوچک تا بزرگ - بسته به بیزینس مدل، مرحلۀ رشد و امکانات کسبوکار - می‌تواند کارایی داشته باشد.
۳. دراپ‌شیپینگ
دراپ‌شیپینگ مشابه مدل برون‌سپاری است، با این تفاوت که هیچ موجودی کالایی برای مدیریت وجود ندارد. به این معنی که سفارش مستقیم از تولیدکننده یا فروشندۀ خرد برای مشتری نهایی ارسال می‌شود و در انبار مارکت‌پلیس (Marketplace) ذخیره نمی‌شود.
فروشگاه آنلاینی مثل دیجی‌کالا را تصور کنید با هزاران تأمین‌کننده (Seller). در این مدل، به‌محض ثبت خرید از سوی مشتری نهایی، سفارش برای تأمین‌کننده فرستاده می‌شود و مستقیماً توسط ایشان برای مشتری نهایی ارسال خواهد شد. با حذف واسطه‌ها و کوتاه شدن مراحل، انتخاب این مدل می‌تواند برای کسبوکارهای کوچک صرفه‌جویی مناسبی در هزینه‌ها باشد. اما نکتۀ منفی آن عدم امکان کنترل بر عملیات و سطح سرویس، مدیریت موجودی، بستهبندی و ارسال سفارش است. لجستیک و سفارشگردانی عملیات پیچیدۀ تخصصی است که ممکن است انجام آن برای تأمین‌کنندگان دشوار یا با تأخیر و ضعف همراه باشد. برای مثال، کالا در بستهبندی نامناسب ارسال شود، آسیب ببیند یا اینکه دیر به مشتری نهایی تحویل شود.
۴. سفارشگردانی ترکیبی
به بیانی ساده، مدل ترکیبی یا هیبرید آمیزه‌ای از مدلهای بالاست. یعنی یک کسبوکار ممکن است عملیات سفارشگردانی بخشی از کالاهای خود را به دلایلی مثل حساسیت تجاری، پروتکل بستهبندی پیچیده یا نیاز به مونتاژ درست قبل از ارسال، در داخل مجموعه انجام دهد و بقیه را برون‌سپاری کند. همچنین ممکن است سفارشگردانی کالاها در یک منطقۀ جغرافیایی به‌صورت برون‌سپاری انجام و در باقی مناطق از دراپ‌شیپینگ استفاده شود. این گزینه برای شرکت‌هایی ایده‌آل است که به انعطاف‌پذیری بیشتری نیاز دارند یا در حال توسعۀ سریع هستند.
جمع‌بندی
اینکه کدام استراتژی برای کسبوکار شما مناسب است، بستگی زیادی به توانایی‌ها، امکانات، نوع محصول و بیزینس مدل شما دارد. اگر می‌خواهید با نظارت مستقیم روی عملیات کنترل داشته باشید و نیروی انسانی شرکت، تخصص کافی برای انجام عملیات لجستیکی را دارد، انجام داخلی می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.
در صورتی که مهارت‌ها در حد متوسط هستند یا منابع انسانی و زیرساختی کافی وجود ندارد، ممکن است روش ترکیبی انتخاب شما باشد.
اگر کوچک‌نگه‌داشتن شرکت و تمرکز بر فعالیت تخصصی خودتان اهمیت دارد، برون‌سپاری انتخاب ایده‌آلی است. بررسی دقیق و توافق حقوقی شفاف می‌تواند یک پیمانکار را به شریک فوق‌العاده‌ای برای شما تبدیل کند که صفر تا صد لجستیک و سفارشگردانی را به او بسپارید.
ما هم در ایفا با تکیه به نکات بالا در دانش لجستیک و نیز تجارب و امکانات زنجیرۀ خدمات لجستیکی در هلدینگ فاخر، تلاش می‌کنیم متناسب با نیاز شما برای توسعه و رشد کسب‌و‌کارتان راهکاری بسازیم.
این مطلب ابتدا در وبلاگ #مرکز_پردازش_ایفا منتشر شده است.
