وقتی یک کودک بداند چه برنامه‌هایی طی روز پیش رویش دارد، آرامش بیشتری خواهد داشت و هرچه آرامش بیشتری داشته باشد، این احتمال که شب‌ها هم بدون مقاومت به رختخواب برود و زودتر خوابش ببرد زیادتر خواهد شد. یکی از راهکارهای موجود برای خواباندن کودکان نوپا، ایجاد یک مراسم شبانه یا اصطلاحاً روتین قبل از خواب است که اغلب برای والدین هم خوشایند است. این مراسم همچنین فرصت ویژه‌ای برای محکم شدن پیوند با کودکتان به شما می‌دهد. در این مطلب می‌توانید با راهنمایی‌هایی که برای استفاده در برنامهٔ روتین قبل از خواب شب بچه‌ها برای بسیاری از والدین مفید بوده‌اند آشنا شوید تا بتوانید از آنها برای خواباندن کودکتان استفاده کنید.
الان شروع کنید
اگر تا الان یک روال معمول و روتین برای ساعت خواب شب کودک نوپای خود ایجاد نکرده‌اید، اکنون زمان بسیار خوبی برای این کار است. اگر هر شب از یک روال مشخص پیروی کنید، کودکتان خیلی زود به خاطر ثبات و قابل پیش‌بینی بودنش به آن علاقه‌مند می‌شود. حتی اگر در خانه نیستید، تا جایی که می‌توانید به روال روتین خود پایبند باشید، چون این کار می‌تواند خوابیدن در محیط‌های ناآشنا را برای کودکتان راحت‌تر کند.
برنامه‌ریزی کنید
این موضوع که در برنامهٔ روتین کودکتان چه بخش‌هایی را می‌گنجانید با توجه به شناخت شما از کودک و شرایط زندگی و خانوادهٔ شما ارتباط دارد. اما برخی موارد مناسب و همیشگی می‌تواند شامل شستن دست و پا، مسواک زدن، پوشیدن لباس خواب، خواندن یک داستان و بغل کردن باشد یا می‌توانید بازی‌های آرام و بی‌سروصدایی را انجام دهید. فقط مطمئن شوید چیزی را انتخاب می‌کنید که به آرام کردن کودک نوپایتان کمک می‌کند، نه اینکه او را بیشتر تحریک و هیجان‌زده کند.
اتاق خواب را معرفی و تعریف کنید
اگرچه مطمئناً می‌توانید مراسم روتین را از دستشویی، حمام یا اتاق نشیمن و هال شروع کنید، اما حتماً باید در اتاق خواب کودکتان آن را تمام کنید. این مهم است که به کودکتان بیاموزید اتاقش جای خوبی برای بودن، ماندن و خوابیدن است. کودکان نباید تصور کنند که اتاق فقط جایی است که آنها هنگام خواب شب به آنجا فرستاده یا اصطلاحاً تبعید می‌شوند.
کمی انرژی‌اش را تخلیه کنید
گاهی اوقات اگر قبل از بردن کودک به رختخواب بگذارید هر گونه انرژی جمع‌شده‌ای را که دارد تخلیه کند، به خوابیدن او کمک می‌کنید. ولی یادتان باشد که قدم اول به سوی خواب می‌تواند یک بازی باشد، اما لازم است بعد از هر نوع بازی پرسروصدایی، کاری آرام‌تر و ساکت‌تر مانند شستن دست و پاها و قصه خواندن قبل از خواب را انجام دهید و بلافاصله بعد از یک بازی شلوغ سعی نکنید کودک را بخوابانید، چون این کار اغلب غیرممکن است. پس زمان‌بندی شما نیز در رسیدن به یک برنامهٔ منظم و روتین خواب اهمیت زیادی دارد.
آب‌تنی یا شستن دست و پاها را امتحان کنید
یکی از محبوب‌ترین بخش‌های مراسم خواب بسیاری از کودکان، شستن دست و پاها یا کمی آب‌تنی است. نشستن در یک وان کوچک آب در حمام تجربه‌ٔ آرامش‌بخشی برای بسیاری از بچه‌هاست و گرم کردن، شستن و خشک کردن کودک، راهی خوب برای راحت‌تر خوابیدن اوست. حمام دادن کودک همچنین راه خیلی خوبی برای همسر شماست تا اگر تمام روز را سر کار بوده است، شب‌ها بتواند با فرزندتان وقت کافی بگذراند.
اگر کودک شما در طول حمام هیجان‌زده یا بی‌قرار می‌شود و این کار در جهت عکس عمل می‌کند، یعنی او را از خوابی راحت دور می‌کند، به احتمال زیاد کودکتان این روش را دوست ندارد. پس بهتر است آن را از مراسم شبانهٔ خوابش حذف کنید و به جایش، در سکوت او را نوازش کنید یا برایش یک کتاب داستان بخوانید.
مسواک زدن را امتحان کنید
بخشی از مراسم روتین آماده شدن بسیاری از کودکان برای خواب می‌تواند شامل شستن دست و پاها، مسواک زدن دندان‌ها، عوض کردن پوشک یا رفتن به دستشویی؛ برای کودکی باشد که از پوشک گرفته شده است. یادتان باشد که در هر صورت مهم است که آموزش مسواک زدن را از سن خیلی پایین شروع کنید تا فرزندتان به آن عادت کند.
به پوشیدن لباس خواب تشویقش کنید
یکی دیگر از روش‌های آماده شدن برای خواب کودکان می‌تواند تشویق به پوشیدن لباس خواب باشد. اما چیزی که ممکن است دردسرساز باشد این است که وقتی کودکتان به اندازه‌ای بزرگ شد که می‌خواهد در مورد لباس پوشیدن ترجیح و سلیقه‌ٔ خودش را داشته باشد، بگذارید خودش انتخاب کند کدام لباس خوابش را بپوشد، اما به این شکل که فقط دو گزینه به او بدهید و بگذارید یکی از آنها را انتخاب کند! به این ترتیب، بهانه‌گیری کودک پیشگیری می‌کنید، چون او باز هم فکر می‌کند خودش با استقلالی که دارد لباسش را انتخاب کرده است و در وقت و انرژی شما هم صرفه‌جویی خواهد شد.
کمی بازی کنید
یک بازی آرام در اتاق نشیمن یا اتاق خواب کودک راهی مناسب برای گذراندن اوقاتی مفرح با او قبل از خوابیدنش است. کودکان بزرگ‌تر ممکن است از پازل‌های ساده یا بازی‌های فکری لذت ببرند و کودکان کوچک‌تر اغلب با بازی دالی‌موشه سرگرم می‌شوند.
هر کاری که کودک را سرگرم می‌کند، بدون اینکه او را بیش از حد هیجان‌زده کند مطلوب است. مثلاً بازی شما می‌تواند چیزی به سادگی گفتن حروف الفبا یا شمردن از یک تا ۱۰ باشد. یا قبل از اینکه به رختخواب برود، چیزی را در آنجا مخفی کنید تا او پیدایش کند. یک اسباب‌بازی یا شیئی جالب! و سپس با هم در مورد آن کمی صحبت کنید. فقط یادتان باشد حتماً قبل از ترک اتاقش شیء را بردارید تا مزاحم خوابش نباشد.
یک گفت‌و‌گوی آشنا داشته باشید
ساعت خواب شب، فرصت خوبی برای کودکان نوپا و والدین آنهاست تا مدتی را به گفت‌وگو با یکدیگر بگذرانند. در مورد کارهای روزمره‌ٔ خود صحبت کنید و از فرزندتان بخواهید که در مورد بهترین و بدترین اتفاقاتی که در آن روز برایش رخ داده است و همچنین هر چیز دیگری که باعث نگرانی او شده، صحبت کند. این کار ممکن است به او کمک کند با هر گونه نگرانی یا ترسی که در دلش دارد روبه‌رو شود و در نتیجه بتواند خواب بهتری داشته باشد.
البته برای این کار لازم نیست صبر کنید تا وقتی کودک بتواند روایتی دقیق از وقایع روزهایش به شما بدهد. تا وقتی او در صحبت کردن ماهر شود و بتواند این کار را بکند، شما روز خودتان را برای او مرور کنید. همچنین اگر دوست داشته باشید، ساعت خواب زمان مناسبی برای دعا کردن و شکرگزاری نیز هست.
به همه چیز شب‌به‌خیر بگویید
بسیاری از کودکان نوپا از رفتن به گوشه و کنار اتاق یا خانه و شب‌به‌خیر گفتن به اسباب‌بازی‌های مورد علاقه، افراد و اشیای دیگر خانه لذت می‌برند، یعنی همان کاری که بچه خرگوش و مادرش در کتاب معروف «شب‌به‌خیر ماه» انجام می‌دهند یا خداحافظی و شب‌به‌خیر گفتن به خورشیدی که حالا غروب کرده است.
اما باید بلد باشید که چه وقتی آن را تمام کنید. مثلاً اگر کودکتان اصرار دارد که به تک‌تک آجرهای دیوار اتاق نشیمن شب‌به‌خیر بگوید، به احتمال زیاد دارد سعی می‌کند ساعت خواب را کمی بیشتر عقب بیندازد، پس حواستان به این شیطنت‌های خلاقش هم باشد.
یک قصهٔ قبل از خواب بخوانید
چیزی که با حمام به عنوان یکی از بخش‌های همیشه محبوب مراسم شبانه رقابت می‌کند، خواندن یک یا دو داستان پیش از خواب است. مطالعات نشان داده‌اند که قرار گرفتن منظم در معرض دایره‌ٔ وسیعی از واژگان، منجر به داشتن مهارت‌های زبانی قوی‌تر می‌شود، پس با این کار، کودک شما نه تنها کلمات جدیدی را یاد می‌گیرد، بلکه از زمانی که با شما می‌گذراند نیز سود مضاعفی می‌برد.
برای کودک نوپا، انتخاب داستان پیش از خوابش فرصتی برای اعمال نظر و کنترل روی یک مراسم روتین شبانه است. به عنوان مثال، می‌توانید هر شب اجازه بدهید که کودکتان خودش داستان را انتخاب کند. این اغلب به آن معناست که مجبورید یک داستان ثابت را برای یک هفته یا بیشتر بخوانید، اما اینکه بتواند کتاب دلخواهش را انتخاب کند باعث می‌شود که احساس مهم بودن کند.
یک لالایی بخوانید
خواندن لالایی روش اثبات‌شده‌ای برای کمک به خوابیدن یک کودک خواب‌آلود است. او عاشق شنیدن صدای شماست و یک ملودی ملایم و آرامش‌بخش می‌تواند او را آرام کند. فقط یادمان باشد که لالایی‌ها برای آرامش دادن به بچه‌ها شکل گرفته‌اند و برای همین باید ساده و دور از غم و حزن باشند، پس به جای لالایی‌های محزون و غم‌انگیز، لالایی‌های شاد و آرام را برای کودکتان بخوانید.
کمی موسیقی پخش کنید
پخش لالایی، موسیقی کلاسیک یا دیگر آهنگ‌های دلخواه بچه‌ها در حینی که کودکتان را به رختخواب برده‌اید و ادامه پیدا کردن آن بعد از آنکه شما اتاق را ترک می‌کنید، می‌تواند انتقال او از بیداری به خواب را ساده‌تر کند. صداهای نویز سفید، یعنی صداهای طبیعی و آرامش‌بخش برای خواب نیز می‌توانند بچه‌ها را تسکین دهند و این مزیت اضافه را هم دارند که صداهای بیرون را پوشش می‌دهند و قطع می‌کنند.
اما اجازه ندهید که کودکتان به پخش موسیقی وابسته شود. کودک شما باید در نتیجه‌ٔ ایجاد عادات خواب خوب، یاد بگیرد به تنهایی به خواب برود، نه اینکه به هر گونه صدا یا حیله و ترفند خاصی وابسته شود. این دو مورد تفاوت مشخصی با هم دارند که لازم است به آن توجه کنید.
یک چراغ را روشن بگذارید
وقتی آماده‌اید کودکتان را در تختش بگذارید، برای بار آخر او را بغل کنید و شب‌به‌خیر بگویید، چراغ اتاق را خاموش کنید و اگر فرزندتان بالای دو سال است، می‌توانید یک چراغ خواب برایش روشن کنید. در این سن، بسیاری از کودکان وقتی شب‌ها در اتاق تاریک از خواب بیدار می‌شوند و نمی‌توانند چیزی ببینند آشفته و ناراحت می‌شوند و وجود کمی نور روی چیزهای توی یک اتاق می‌تواند کمک خیلی بزرگی برای کودک ما باشد.
