خواباندن نوزاد یا کودک کنار خودتان به این معنی است که کودک را در اتاق جدایی نگذارید و کنار خودتان بخوابانید. برخی از خانواده‌ها به کودکانشان این اجازه را می‌دهند و آنها را کنار خود می‌خوابانند و برخی از والدینی که با این کار موافق نیستند، ممکن است اگر احساس کنند لازم است، گاهی به کودکشان اجازه دهند در تخت آنها بخوابد. اگر در مورد خواباندن کودک در تخت خودتان احساس خوبی ندارید، اما نمی‌خواهید هم او را در یک اتاق دیگر بگذارید، او میتواند در اتاق شما درون یک گهواره یا تخت خودش بخوابد. برخی از کارشناسان، درحالی‌که با خواباندن کودک در تخت بزرگسالان مخالفت می‌کنند، می‌گویند بودن کودک در یک تخت جداگانه در اتاق خواب والدین، خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را کاهش می‌دهد. در این مطلب می‌توانید با تصمیم‌گیری برای خواباندن کودک کنار خود، نکات ایمنی برای خواباندن کودک در کنار والدین و اثرات درازمدت خوابیدن کودک در کنار والدین آشنا شوید.
تصمیم‌گیری برای خواباندن کودک کنار خود
تصمیم به خواباندن کودک کنار خودتان، بیشتر یک تصمیم شخصی است و درست یا غلط بودن این کار زیاد تحت تأثیر یک روش کارشناسی در تربیت کودک نیست، بنابراین تصمیمی که برای خانواده‌های دیگر مفید است، شاید مناسب شما نباشد. برخی از کارشناسان به دلیل سلامت و ایمنی کودک، مخالف خوابیدن کودک در تخت والدین هستند، اما برخی نیز با این نظر موافق نیستند. برای تصمیم‌گیری بهتر در این زمینه، می‌توانید نکات زیر را در نظر بگیرید:
خواست کودک: برای برخی از نوزادان، عادت کردن به تنها خوابیدن، پس از نه ماه بودن در رحم مادر سخت است. آنها نزدیکی فیزیکی و نوازش والدین را می‌خواهند، اما همهٔ آنها خوابیدن در یک تخت مشترک را دوست ندارند. اگر شما با کودکتان در یک تخت می‌خوابید و او شب‌ها بی‌قرار و بهانه‌گیر می‌شود، امتحان کنید و ببینید شاید در تنهایی راحت‌تر بخوابد. این نکته از مواردی است که با گذشت زمان متوجه آن خواهید شد.
پیوند عاطفی: برای خانواده‌های پرمشغلۀ امروز، بغل کردن کودک در رختخواب هم میتواند راهی برای ایجاد دلبستگی و پیوند عاطفی پس از یک روز طولانی دور بودن از هم باشد. خوابیدن کنار هم به ویژه میتواند موجب افزایش نزدیکی و صمیمیت بین پدر با نوزاد شود، زیرا ممکن است ارتباط فیزیکی‌ای را که یک مادر شیرده و کودکش دارند، بین پدر و کودک وجود نداشته باشد یا ممکن است در طول روز زمان کمتری برای بودن در کنار هم داشته باشند. اما باید بعد از به خواب رفتن کودک شیرخوار، او را در جای خودش بگذارید تا دچار مشکلاتی مثل خفگی نشود.
تغذیه در شب: شاید وقتی کودک در تختی کنار شماست، تغذیۀ او راحت‌تر است. اگر به کودکتان شیر می‌دهید، هنگامی که در شیردهی روی پهلو مهارت پیدا می‌کنید، اگر کودک کنار شما می‌خوابد، ممکن است ببینید که زمان تغذیۀ نوزاد، تقریباً از خواب بیدار نمی‌شوید و همه چیز ساده‌تر انجام می‌شود. اگر به نوزادتان شیشهشیر می‌دهید، می‌توانید یک شیشهشیر شیشه‌ای آماده در یخچال داشته باشید تا وقتی فرزندتان بیدار شد آن را به او بدهید. در مورد شیشه‌شیرهای پلاستیکی بهتر است همان موقع شیر را آماده کنید و در آن را یخچال نگه ندارید. در هر صورت نیز لازم است با به خواب رفتن شما، دهان کودک به بدنتان یا سینهٔ شما نچسبد و راه تنفس کودک بسته نشود.
برخی دیگر می‌گویند نزدیکی فیزیکی به نوزاد باعث می‌شود که او دفعات بیشتری برای شیر خوردن بیدار شود و خواباندن کودک کنار خودتان میتواند بعدها از شیر گرفتن کودکتان یا از شیشهشیر گرفتن او را در شب سخت‌تر کند. به ویژه، نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، بوی شیر مادر را استشمام می‌کنند و بسیاری از آنها عادت می‌کنند در شب بارها و بارها برای تغذیه بیدار شوند، حتی وقتی گرسنه نیستند و نیازی به این کار ندارند.
رابطۀ زناشویی: برخی والدین متوجه می‌شوند که خواباندن کودک کنار خودشان باعث می‌شود زمان کمتری برای تنها بودن و برقراری ارتباط عاطفی با همسر پیدا کنند یا اینکه رابطۀ زناشویی را کم می‌کند. دیگر والدین می‌گویند خوابیدن کودک در کنار آنها تنها باعث می‌شود آنها برای پیدا کردن زمانی برای ارتباط عاطفی و زناشویی، تدبیر و خلاقیت بیشتری به خرج دهند. پس اگر کودک را کنار خودتان می‌خوابانید، ممکن است برای وقت گذراندن با همسرتان به برنامه‌ریزی نیاز داشته باشید و نباید منتظر بمانید تا این فرصت خودبه‌خود پیش بیاید.
همفکری با همسر: تصمیم‌گیری در مورد خوابیدن کودک کنار والدین باید یک تصمیم مشترک باشد. لازم است مطمئن شوید که همسرتان با خوابیدن کودک در کنار شما مشکلی ندارد. اگر فقط خودتان در این مورد تصمیم‌گیری کنید یا همسرتان مخالف باشد و شما او را تحت فشار بگذارید، در خطر آسیب رساندن به رابطۀ خود هستید. بهتر است اول با همسرتان همفکری کنید و اجازه دهید او نیز در مورد تردیدها و نظراتش صحبت کند و به حرف‌هایش گوش کنید. شما هم در مورد احساستان با صراحت صحبت کنید.
مشورت با والدین دیگر: بعضی از افراد و خانواده‌ها صمیمیت خوابیدن کنار هم را دوست دارند و برخی دیگر می‌گویند حضور یک کودک و تکان‌هایش در تختشان، خوابیدن را مشکل می‌کند. در مورد این موضوع با اطرافیان آگاهتان هم صحبت کنید و جوانب مثبت و منفی آنها را هم در نظر بگیرید. با دوستانی که کودکشان در کنار آنها می‌خوابد نیز مشورت کنید و ببینید نظر آنها چیست و بعد تصمیم بگیرید.
نکات ایمنی برای خواباندن کودک در کنار والدین
کارشناسان مخالف خواباندن کودکان زیر دو سال در تخت والدین یا افراد دیگر هستند، زیرا معتقدند این کار خطر مرگ در اثر خفگی، سندرم مرگ ناگهانی نوزاد، اختناق یا فشرده شدن یا علل غیرقابل توضیح دیگر را افزایش می‌دهد. اما برخی کارشناسان با آنها اختلاف نظر دارند و خواباندن کودک در تخت مشترک را بی‌خطر و درصورتی‌که به درستی انجام شود، حتی مفید می‌دانند. اگر در نهایت تصمیم شما، خواباندن کودک کنار خودتان شد، بهتر است مطمئن شوید اقدامات احتیاطی زیر را حتماً رعایت می‌کنید:
تنها نگذاشتن کودک: اگر تصمیم به خواباندن کودک در تخت خودتان دارید، نباید او را وقتی به تنهایی در تخت بزرگسالان خوابیده است ترک کنید یا در کنارش به خواب بروید، زیرا هم این تخت‌ها ایمنی لازم برای نوزاد را ندارد و هم خوابیدن شما در کنار او ممکن است باعث خفگی کودک شود، پس هر بار که کودکتان می‌خوابد شما باید بیدار بمانید و مراقبش باشید، بنابراین برای چرت روز و خواب شب حتماً او را در گهواره یا تخت خودش بگذارید.
پرهیز از کشیدن سیگار: کودک را کنار خودتان می‌خوابانید یا در اتاق جداگانه، هرگز دور و بر او در خواب و بیداری سیگار نکشید و به دیگران هم اجازۀ این کار را ندهید. کودکانی که در تخت پدر و مادر سیگاری می‌خوابند، در معرض خطر بالاتری برای سندرم مرگ ناگهانی نوزاد هستند، پس اگر سیگار کشیده‌اید، هرگز کنار کودک نخوابید و در اطراف تخت نیز سیگار نکشید و دیگران را هم از این کار منع کنید.
وضعیت خواب کودک: کودک هر جا بخوابد، باید او را روی پشتش قرار دهید. کارشناسان می‌گویند که این کار، یعنی خواباندن کودک روی پشت مهم‌ترین کاری است که می‌توانید برای کاهش احتمال وقوع سندرم مرگ ناگهانی نوزاد انجام دهید. برای کاهش احتمال وقوع سندرم مرگ ناگهانی نوزاد، کودک را روی پشتش بخوابانید.
ناهشیاری: اگر تحت تأثیر الکل یا مواد مخدر هستید هرگز کنار کودک نخوابید. این مواد میتواند در آگاهی و هشیاری شما نسبت به حضور کودک و گریه‌های او اختلال ایجاد کند و بسیار خطرناک است.
محیط خواب: اتاق یا محلی را که شما و کودکتان در آن می‌خوابید، برای حضور یک کودک ایمن‌سازی کنید. روزی خواهد رسید که او میتواند از تخت خارج شود و درحالی‌که شما خواب هستید به کشف محیط اطرافش بپردازد که به احتمال زیاد چیزهایی در اتاق وجود دارد که برای او خطرساز خواهد بود.
اضافه وزن: اگر دچار اضافه وزن زیاد هستید، خواباندن کودک در تخت خودتان کار درستی نیست، زیرا این کار ممکن است برای کودکان ایمن نباشد و قرار دادن یک تخت یا گهواره کنار تخت خودتان راه کم‌خطرتری است.
کودکان دیگر: اجازه ندهید که کودکان بزرگ‌تر خودتان یا کودکان دیگران کنار نوزاد کمتر از یک سال شما بخوابند. آنها ممکن است با غلت خوردن یا لگد زدن در خواب به طور تصادفی به نوزاد آسیب بزنند.
حیوانات خانگی: حیوانات خانگی واکسینه شده‌اند و معمولاً سالم هستند، اما بهتر است حیوانات خانگی را دور از تخت نگه دارید. مو و پشم حیوانات ممکن است باعث اختلال در تنفس برخی نوزادان شود.
جای تختخواب: برای گذاشتن کودک در تخت خودتان، بهتر است کودک را وسط تخت بگذارید تا از روی تخت نیفتد. همچنین تختخوابتان را است دور از وسایلی مثل آویزهای پرده یا چراغ‌هایی که ممکن است بیفتد قرار دهید.
ویژگی تشک: کودک را فقط روی یک تشک سفت و صاف بخوابانید. خوابیدن روی یک تشک مواج آبی، کاناپه، صندلی راحتی ایمن نیست. اگر تختتان کنار دیوار یا هر چیز دیگری است، هر روز آن را بررسی کنید تا مطمئن شوید هیچ شکاف و فاصله‌ای وجود ندارد که کودک بتواند داخل آن بیفتد.
شکل ملافه‌ها: برای تنفس راحت کودک، بالش، پتو، لحاف و دیگر روتختی‌ها را دور از صورت و اطرافش نگه دارید. همچنین مطمئن شوید که ملافۀ تشک سفت و چسبیده به تشک است، طوری که نتواند آزاد و شل شود و از پوست‌های طبیعی یا هر نوع پوشش کرکی نیز در اطراف تخت استفاده نکنید.
لباس خواب کودک: برای گرم ماندن، چند لایه لباس به کودکتان بپوشانید. لباس خواب سرهمی، کیسۀ خواب بدون آستین گزینه‌های مناسبی است. برای جلوگیری از گرم شدن بیش از حد، کمتر از وقتی جدا از شما می‌خوابد، به کودک لباس بپوشانید.
لباس والدین: در تخت مشترک با کودکتان، لباس‌های دارای رشته‌های طولانی و بندهای بلند، تکه‌های اضافه، روبان و زیورآلات نپوشید.
خفگی و سندرم SIDS: بیشتر کارشناسان معتقدند دلایل قانع‌کننده‌ای برای نخواباندن کودک در تخت خودتان در طول چند ماه اول تولد نوزاد وجود دارد. تخت شما بالش، پتو و سایر وسایل نرم رختخواب را دارد که همه از عوامل خطر برای سندرم مرگ ناگهانی نوزاد است. همچنین اگر کودک در تخت شما بخوابد، احتمال بیشتری وجود دارد که بیش از حد گرمش شود. پژوهش‌ها نشان داده است که خواباندن نوزاد در تخت مشترک میتواند در شرایط خاصی، خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد یا خفگی را بسیار افزایش دهد.
همچنین اگر هر کدام از شما هنوز هم برای انجام چنین کاری تردید دارد، یک راهکار این است که در مورد یک دورۀ آزمایشی به مدت دو هفته یا بیشتر توافق کنید و در پایان این دوره دوباره موضوع را با هم بررسی کنید. مثل همۀ تصمیمات تربیتی کودک، مهم است که شما و همسرتان، احساسات و نظرات یکدیگر را قبل از تصمیم‌گیری قطعی بدانید.
اثرات درازمدت خوابیدن کودک در کنار والدین
متخصصان اطفالی که مدافع شیوۀ فرزندپروری بر اساس ایجاد پیوند و دلبستگی نزدیک بین والدین و کودک هستند، معتقدند کودکانی که کنار والدینشان می‌خوابند در بزرگسالی اعتماد به نفس بیشتری دارند و مستقل‌تر هستند و دلیل آن تغذیۀ روحی و عاطفی است که خوابیدن در کنار والدین فراهم می‌کند و بسیاری از والدینی که کودکشان را کنار خود خوبانده‌اند نیز با این نظریه موافق هستند. از سوی دیگر، برخی از کارشناسان رشد کودک می‌گویند کودکانی که کنار والدین خود می‌خوابند، بیش از حد وابسته بار می‌آیند.
واقعیت این است که کودکان فقط به این خاطر که به تنهایی یا با خواهر و برادرهایشان و جدا از پدر و مادر خوابیده‌اند، دچار احساس ناامنی و نداشتن اعتماد به نفس کافی نمی‌شوند و فقط به این خاطر که در کنار والدینشان خوابیده‌اند، از احساس استقلال یا درک فردیت خود باز داشته نمی‌شوند، بلکه آنها به زمان و وقت شما و برنامه‌ریزی صحیح برای بزرگ شدن و احساس امنیت در خانواده و جامعه نیاز دارند. هرچه که می‌خواهید انجام دهید و بدانید که هر کاری با آن احساس راحتی می‌کنید، همان کار درست است، البته تا زمانی که برای کودک مؤثر باشد.
همچنین اگر کودک را کنار خودتان می‌خوابانید، ممکن است در آینده متقاعد کردن او برای نقل مکان به اتاق خودش دشوار باشد. برخی از کودکانی که در سال‌های اول زندگی در تخت والدین خوابیده‌اند، ممکن است بعدها برای انتقال به تخت خودشان آماده نباشند و حداقل در ابتدا، در برابر خوابیدن در هر جای دیگری مقاومت کنند، پس برای رسیدن چنین روزی نیز برنامه داشته باشید.
